CFATF rondt evaluatie af; Suriname-rapport op november-agenda

De vierde landenevaluatieronde voor Suriname is van de week afgesloten. Deskundigen van het Caribbean Financial Action Task Force (CFATF) voerden maandag en dinsdag de laatste gesprekken in Paramaribo, bevestigt coördinator Roy Baidjnath Panday van de Project Implementatie Unit (PIU) tegenover Starnieuws. Bespreking van het concept rapport staat voor november gepland. Suriname krijgt dan zijn ‘rapportcijfer of rating’ te horen en de allerlaatste kans om ‘slechte cijfers’ weg te werken vóór de finale beoordeling in 2023/2024. Komt Suriname dan op de zwarte, grijze of schone FATF-landenlijst?

Het hele traject startte eind maart met de komst van de CFATF-evaluatiemissie in Paramaribo. De vijf deskundigen met aan het hoofd onderdirecteur CFATF legal division gebruikten als basis twee documenten voor hun onderzoek. Een was de technical compliance questionnaire, een standaard CFAFT-werkdocument over de naleving van wet- en regelgeving in Suriname tot 2020. En het tweede document was de nationale risicoanalyse (NRA), een gedetailleerd onderzoek tot medio 2020 naar de kwetsbaarheden op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering. Hiermee gingen de experts aan de slag en spraken meer dan 60 lokale actoren uit de private en publieke sector, geeft Baidjnath Panday aan.

Begin mei kwam het eerste vertrouwelijke concept uit bestemd voor interne inzage. Het resultaat aan verkregen informatie werd aan Suriname voorgelegd ter becommentariëring. Het doel was om te komen tot een juiste weergave van de actuele stand van zaken. Suriname reageerde hierop, “een aantal zaken was of niet goed begrepen en weergegeven of verminkt vastgelegd”.

Deze wijze van evalueren, rapporteren en terugkoppelen met Suriname voor een reactie en fysieke gesprekken in ons land, is driemaal herhaald tot aan de laatste ronde eind augustus. Alles geschiedde conform de CFATF-evaluatie procedures. Baidjnath Panday benadrukt dat Suriname alle interventiemogelijkheden gebruikte om waar nodig tekstverbeteringen aan te brengen voor dit Mutual Evaluation Rapport (MER).

Concept MER in september
Van de maand moet het ‘finale’ concept MER af zijn. Het document wordt dan aan alle lidlanden, internationale organisaties (zoals IMF, Wereldbank) en overige ondersteunende landen aangesloten bij CFATF opgestuurd ter inzage. Dit ter voorbereiding van de bespreking van het Suriname-rapport op de plenaire CFATF-vergadering in november.

Baidjnath Panday brengt in herinnering dat Suriname in december 2021 het Nationaal Strategisch Plan voor het verbeteren van het Anti-Money Laundering (AML)-regime heeft opgesteld. “Dit plan zal nu een update versie krijgen, waarbij de NRA en MER de ingrediënten zullen zijn.” Tussen september en november moet dan de aanpassing van het Nationaal Strategisch Plan in concept gereed zijn.

Bespreking ‘Suriname-MER’ in november
In november presenteert de evaluatiemissie het Suriname-rapport en beantwoordt vragen van de aanwezigen. Ook Suriname mag het weerwoord bieden. Aan het eind van de vergadering wordt duidelijk wat de status van Suriname wordt. Kan het landenrapport worden aangenomen of wordt de aanname uitgesteld.

“Wij gaan ervan uit dat het wordt aangenomen”, zegt Baidjnath Panday, “als wij er vrolijk van worden dan kunnen wij pas zien als de laatste stem is gehoord”. Suriname krijgt dan een MER zoals is overeengekomen op de vergadering en volgt de publicatie hiervan op de CFATF-website.

Nog geen finale beoordeling
“In november krijgen wij nog geen finale beoordeling zoals plaatsing op een zwarte of grijze lijst”, legt de PIU-coördinator uit. De bespreking in november geeft aan in hoeverre ons land voldoet aan de 40 FATF-richtlijnen via de puntenscore. De score is gebaseerd op twee thema’s: de rule-based approach (hoe staat het met wet- en regelgeving) en op de risk-based approach (hoe effectief is het systeem, statistieken van controlemomenten op diverse sectoren, etc.).

Elk onderdeel krijgt een score van onvoldoende naar ruim voldoende (compliant). Suriname heeft dan nog eens twaalf tot zestien maanden om de laatste zaken in orde te maken, voordat de finale beoordeling volgt (eind 2023, begin 2024).

Zorgpunten komen terug
Baidjnath Panday, die vanuit zijn vorige functies al tal van waarschuwende geluiden liet horen, kijkt nuchter uit naar het november-rapport. “De zorgpunten uit het NRA-document zullen wij weer tegenkomen. Maar met mogelijkerwijs het verschil dat ze nu worden benoemd en beschreven vanuit de referentie van de 40 FATF-aanbevelingen.”

Zonder inhoudelijk op bevindingen in te gaan, verwijst PIU-coördinator naar de NRA, die al over de aanpak lokale corruptie meldde. In de MER komt het ook aan de orde. Zo keken de onderzoekers naar hoe Suriname omgaat met de corruptie-aanpak; heeft Suriname adequate wetgeving om dit aan te pakken. In het rapport zal tot uiting komen ‘ja of onvoldoende’. De experts keken ook naar welke corruptiezaken er zijn geweest om te demonstreren dat Suriname corruptie aanpakt - de effectiviteitsmeeting.

Sancties indien geen actie
De MER zal een beeld tonen, waaruit er voldoende werk uit voortspruit op het gebied van het verder aanscherpen van ons AML-regime, stelt de PIU-coördinator. “Met name op het gebied van toezicht en handhaving. Dat gaan wij enorm moeten verbeteren.” Verbaasd? Baidjnath Panday schudt het hoofd van niet. “Nieuw? Nee, maar wij moeten dit blijven herhalen.”

In november komt die herhaling vanuit een regionaal lichaam. Wanneer nationalen actoren het roepen heeft het aandacht. Maar wanneer er vanuit internationale fora geroepen wordt en er volgt geen actie, zijn er ook internationale sancties, merkt hij op. “Dat betekent als Suriname binnen de periode van een jaar tot zestien maanden het laat afweten, dan dreigt de blacklisting. Dat zal erin kunnen resulteren dat onze internationale transacties onder enorme druk komen te staan.”

Verstrekkende reparatie
“Onze meest verstrekkende reparatie die nu al genoemd wordt in de NRA is aanpassing van de wetgeving en versterking van onze instituten voor rechtshandhaving en supervisie.” Dat zijn onder meer de Financial Intelligence Unit Suriname (FIU, voorheen Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) en de Gamingboard. “Ze moeten een soort autoriteit worden.”

En dat wij verder moeten uitrollen om compliance te zijn met de VN-resoluties over bestrijding en financiering van terrorisme en proliferatie (illegale handel in wapens en munitie). “Dit moeten wij nog echt uitspinnen.”

FATF-publiceert landenlijst regulier
De FATF, een intergouvernementele organisatie die zich bezighoudt met de bestrijding van witwassen en de financiering van terrorisme en massavernietigingswapens, publiceert regulier een lijst van landen die de aanbevelingen hebben geïmplementeerd, niet meewerken of een hoog risico zijn voor witwassen en terrorismefinanciering.

Suriname scoorde in 2009 tijdens de derde evaluatie voor 38 van de toen 49 aanbevelingen non-compliant, voor zes partial-compliant en kreeg op vijf overige een compliant notering. Die evaluatie was evenwel alleen gebaseerd op ‘rule-based approach’. Suriname kreeg toen ook de gelegenheid om zijn huiswerk te maken. In ijltempo werden toen tal van wetten aangepast. Zo lukte het ons land om in 2017 nog nét blacklisting te vermijden.

De verwachting is dat in het concept rapport te lezen is dat Suriname op het gebied van een aantal thema’s, zoals wet- en regelgeving nog maatregelen moet treffen en organisaties voor de handhaving en supervisie van instituten moet versterken. “Zaken die reeds staan in de NRA”, stelt Baidjnath Panday.