EU plant leven zonder Russisch gas

EU-leiders hebben vrijdag gewaarschuwd dat "goedkope energie verdwenen is". Ze kwamen overeen om de voorbereidingen voor verdere bezuinigingen op Russisch gas te stimuleren, waarbij Moskou werd beschuldigd van "bewapening" van energie via een aanbodbeperking. Duitsland waarschuwde dat zijn industrie gedeeltelijk zou kunnen sluiten door het gastekort.

Een dag na de vieringen dat Kiev op weg was naar het lidmaatschap van het blok, was de top van vrijdag in Brussel een nuchtere reflectie op de economische impact van de Russische invasie in Oekraïne, met groeiende zorgen over stijgende prijzen en waarschuwingen voor een "zware winter".

"Inflatie is een grote zorg voor ons allemaal", zei de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, op een persconferentie aan het einde van de tweedaagse top. "De Russische agressieoorlog drijft de prijs van voedsel, energie en grondstoffen op", zei hij, eraan toevoegend dat de leiders hadden afgesproken hun economische beleidsreacties nauw te coördineren.

De top kwam enkele concrete stappen overeen, maar de leiders gaven de Europese Commissie de opdracht meer manieren te vinden om "levering tegen betaalbare prijzen" veilig te stellen vanwege "de bewapening van gas door Rusland".

Het hoofd van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zei dat de zoektocht naar alternatieve voorraden al aan de gang was, waarbij de LNG-leveringen in de VS dit jaar met 75% zijn gestegen ten opzichte van vorig jaar en de leveringen van gas via pijpleidingen in Noorwegen met 15%.

Bovendien zal de uitvoerende macht van de EU in juli een plan presenteren over paraatheid voor meer gasverlagingen van Rusland aan leiders, zei ze. "Hoop op het beste, bereid je voor op het ergste. Dat is wat we nu doen."

De Europese Commissie zal met voorstellen en opties komen om te bespreken tijdens een volgende EU-top in oktober, inclusief het overwegen van alternatieve marktontwerpen, waaronder mogelijk ontkoppeling van gas van de vorming van de marktprijs voor elektriciteit, zei von der Leyen.

"We werken aan verschillende modellen, niet alleen om te kijken hoe we de energieprijzen of elektriciteitsprijzen kunnen beteugelen maar ook om te kijken naar de marktinrichting, met de vraag: is de marktinrichting die we nu hebben nog wel geschikt?", zei ze.

Een controversiële kwestie is of regeringen moeten ingrijpen om de prijzen te beperken.

Spanje en Portugal hebben deze maand de gasprijzen op hun lokale elektriciteitsmarkt gemaximeerd, maar andere staten waarschuwen dat prijsplafonds de energiemarkten zouden verstoren en de staatskas verder zouden belasten, als regeringen het verschil zouden moeten betalen tussen de geplafonneerde prijs en de prijs op de internationale gasmarkten.

"Zware winter"
Leiders van de 27 EU-landen legden de schuld voor de enorme prijsstijging en de achterblijvende wereldwijde groei, bij de oorlog die precies vier maanden geleden begon.

"Het idee van goedkope energie is verdwenen en het idee van Russische energie is in wezen verdwenen en we zijn allemaal bezig met het veiligstellen van alternatieve bronnen", zei de Letse premier Krisjanis Karins, eraan toevoegend dat regeringen "die delen van de samenleving moeten ondersteunen die het meest lijden ".

Na ongekende westerse sancties die zijn opgelegd tijdens de invasie, zijn tot nu toe een dozijn Europese landen het slachtoffer geworden van afgesneden gasstromen uit Rusland.

"Het is slechts een kwestie van tijd voordat de Russen alle gasleveringen sluiten", zei een EU-functionaris voorafgaand aan de besprekingen van vrijdag.

De Duitse minister van Economie Robert Habeck waarschuwde dat zijn land afstevent op een gastekort als de Russische voorraden zo laag zouden blijven als nu, en dat sommige industrieën in de winter zouden moeten sluiten. "Bedrijven zouden de productie moeten stopzetten, hun werknemers moeten ontslaan, toeleveringsketens zouden instorten en mensen zouden schulden aangaan om hun verwarmingskosten te betalen", vertelde hij aan het tijdschrift Der Spiegel.

De EU vertrouwde op Rusland voor maar liefst 40% van haar gasbehoefte voor de oorlog, oplopend tot 55% voor Duitsland. Het blok heeft dus een enorm gat te vullen op een ​​toch al krappe mondiale gasmarkt.

De inflatie in de 19 landen die de euro delen, is gestegen tot een recordhoogte van meer dan 8% en de uitvoerende macht van de EU verwacht dat de groei dit jaar zal dalen tot 2,7%.

Eurogroep-chef Paschal Donohoe waarschuwde dat het blok "het risico moet erkennen dat we kunnen lopen als inflatie in onze economieën wordt ingebed".

"Als we niet opletten, gaat de hele EU-economie in een recessie met alle gevolgen van dien", waarschuwde de Belgische premier Alexander De Croo voor een mogelijke "zware winter" die voor de deur staat.