De jubileum-top van de NAVO wordt temidden van onenigheid tussen de lidstaten gehouden in London. (Foto: Reuters)
NAVO-leiders
komen bijeen in de buurt van Londen, maar spanningen tussen leden dreigen de
top te overschaduwen die de 70e verjaardag van de militaire alliantie markeert.
De besprekingen van drie uur zullen naar verwachting onderwerpen behandelen als
cyberaanvallen en de strategische uitdaging van China.
In de
inleidende opmerkingen herinnerde de Britse premier Boris Johnson de leden aan
het principe van de alliantie: "één voor allen en allen voor één". Gisteren, dinsdag, waren er scherpe
uitwisselingen tussen de Amerikaanse en Franse leiders over veel onderwerpen.
De sterk
gechoreografeerde jubileumbijeenkomst, bedoeld om eenheid te tonen, heeft de
diepe verschillen tussen de lidstaten niet kunnen verbergen. Hoewel er geen
twijfel bestaat over de toekomst van het 29-koppige blok, zijn er onenigheden
over de recente militaire actie van Turkije in het noorden van Syrië, de
niveaus van militaire uitgaven door leden en recente opmerkingen van de Franse
president Emmanuel Macron dat de alliantie "hersendood" is.
Ondanks de
verdeeldheid beschreef Johnson de NAVO aan het begin van de bijeenkomst in een
luxe resort in Watford als een 'gigantisch schild van solidariteit' dat 'bijna
een miljard mensen beschermt'. Hij stelde: "Zolang we bij elkaar staan,
kan niemand de hoop hebben ons te verslaan."
NAVO-secretaris-generaal
Jens Stoltenberg haalde verhoogde bestedingsverplichtingen voor defensie door
Europese bondgenoten en Canada aan en zei: "De NAVO is de meest
succesvolle alliantie in de geschiedenis, omdat we zijn veranderd nu de wereld
is veranderd". Dinsdag zei hij dat die landen sinds 2016 US$ 130 miljard
aan defensiebudgetten hadden toegevoegd en dat dit aantal tegen 2024 zou
toenemen tot US$ 400 miljard. De Amerikaanse president Donald Trump heeft vaak
en krachtig bekritiseerd hoeveel andere bondgenoten besteden aan defensie.
Scherpe uitwisselingen
Op de eerste
dag van de speciale jubileumtop kwamen de spanningen naar boven, waarbij Trump
en Macron tijdens een nieuwsconferentie spraken over de rol van de NAVO,
Turkije, en strijders van de Islamitische Staatsgroep (IS). De betrekkingen
tussen de twee leiders waren al gespannen temidden van een geschil over
belastingen en handel, en opmerkingen van de Franse president vorige maand dat
de Amerikaanse inzet voor de alliantie vervaagde.
Trump, die
de NAVO ooit 'verouderd' noemde, had eerder teruggeslagen door te zeggen dat
Macron 'zeer respectloos' was geweest door de NAVO te beschrijven als
'hersendood' en noemde de opmerkingen 'vervelend'. Macron zei dat hij bij zijn
opmerkingen bleef.
President
Trump en Johnson hebben ongeplande bilaterale gesprekken gevoerd. Voorafgaand
aan de gesprekken van woensdag tweette Trump dat ze allebei "over tal van
onderwerpen hadden gesproken, waaronder de NAVO en de handel". Ondertussen
toonde een korte video op Twitter van de Canadese publieke omroep, CBC, de
Canadese premier Justin Trudeau die blijkbaar commentaar gaf op de
geïmproviseerde nieuwsconferentie van Trump die dinsdag bijna een uur duurde.
"Je zag zojuist monden van zijn team openvallen", zei Trudeau tegen
een groep met Johnson en Macron tijdens een receptie in Buckingham Palace,
zonder de naam van de Amerikaanse president te vermelden. Geen van hen leek te
beseffen dat ze werden gefilmd.
Achtergrond spanningen
De
NAVO, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, begon in 1949 met slechts 12
landen als leden, maar is nu
uitgebreid tot een blok van 29. Het wordt het steeds moeilijker voor de
alliantie om een verenigd front te projecteren. Afgezien van
defensie-uitgaven - een al lang bestendig zorgpunt voor de VS, die de groep
militair domineert - is de andere belangrijke kwestie die op deze top aan de
orde komt de relatie tussen Turkije en andere lidstaten.
Voordat
hij naar Londen vertrok, zei de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat hij
zich zou verzetten tegen een NAVO-defensieplan voor de Baltische regio en Polen
als het blok Turkije niet zou steunen in zijn strijd tegen Koerdische groepen
in Syrië die het als terroristen beschouwt.Maar andere leiders, onder wie Macron, hebben duidelijk gemaakt dat ze
zich verzetten tegen een dergelijke stap, niet in het minst omdat Koerdische
troepen belangrijke bondgenoten waren in de door de VS geleide multinationale
coalitie tegen IS in Syrië.
De
betrekkingen van Turkije met andere NAVO-leden zijn gespannen sinds het in
oktober een militair offensief in Koerdisch gecontroleerde gebieden van
Noord-Syrië begon. Dat volgde op het unilaterale besluit van president Trump om
Amerikaanse troepen uit de regio te trekken. "Als ik
naar Turkije kijk, vechten ze nu tegen degenen die schouder aan schouder tegen
IS vochten", zei de Franse president terwijl hij naast Trump zat, die
zware kritiek kreeg op de terugtrekking.
Het besluit van Erdogan om het Russische raketafweersysteem S-400 te kopen, heeft de spanningen nog verergerd. Trump zei dat hij "overweegt" sancties op te leggen over de deal, terwijl Macron vroeg: "Hoe is het mogelijk lid te worden van de alliantie ... en dingen te kopen van Rusland?"
De
NAVO geldt nog steeds als 's werelds krachtigste defensiealliantie die na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht,
temidden van bezorgdheid over de uitbreiding van de Sovjet-Unie. Het was
gebaseerd op het principe van collectieve verdediging tussen bondgenoten.