Het Braziliaanse National Institute for Space Research (INPE) registreerde dit jaar 72.843 branden in Brazilië waarvan meer dan de helft in het Amazonegebied. Dat is meer dan 80% meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Deze cijfers komen weken nadat president Jair Bolsonaro het hoofd van het bureau heeft ontslagen na een dispuut over zijn ontbossingsgegevens.

Het grootste regenwoud ter wereld, de Amazone, wordt vaak de longen van de planeet genoemd en produceert 20% van de zuurstof in de aardatmosfeer. Het wordt als essentieel beschouwd bij het vertragen van de opwarming van de aarde, en het is de thuisbasis van ongeveer drie miljoen soorten planten en dieren, en een miljoen inheemse mensen.

Dramatische beelden en video's op sociale media tonen gigantische rookpluimen die uit het groen opstijgen en grote vlammen die zwartgeblakerde resten achterlaten. De rook reikte Sao Paulo tot op een afstand van meer dan 2.700 km. Beelden uit de stad tonen midden op de dag een pikzwarte hemel met de zon verduisterd door rook en as.

Het ruimtevaart agentschap van de Europese Unie, ESA, heeft een kaart uitgegeven met rook van de branden die zich over heel Brazilië verspreiden naar de oostelijke Atlantische kust. De rook heeft bijna de helft van het land bedekt en loopt zelfs over naar buurlanden Peru, Bolivia en Paraguay. De Amazone rivier strekt zich uit over verschillende van deze Zuid-Amerikaanse landen, maar meer dan tweederde deel van het regenwoud ligt in Brazilië.

Bosbranden komen vaak voor in het droge seizoen in Brazilië, maar ze worden ook opzettelijk aangestoken in pogingen om land illegaal te ontbossen voor veeteelt. Volgens INPE worden elke minuut van de dag meer dan 1,5 voetbalveld van het Amazone-regenwoud vernietigd. Het instituut merkte op dat het aantal branden niet in overeenstemming was met het aantal branden dat normaal tijdens het droge seizoen werd gemeld.

Er is niets abnormaals aan het klimaat dit jaar of de regenval in het Amazonegebied, die net iets onder het gemiddelde is," vertelde INPE -onderzoeker Alberto Setzer aan Reuters. "Het droge seizoen schept de gunstige omstandigheden voor het gebruik en de verspreiding van vuur, maar het starten van een vuur is het werk van de mens, opzettelijk of per ongeluk."

Milieugroeperingen voeren al lang campagne om de Amazone te redden en beschuldigen Bolsonaro ervan milieucontroles in het land te reduceren en ontbossing aan te moedigen. Invulling gevend aan zijn verkiezingsbeloften wordt bezuinigd op alle uitgaven die zijn bestemd voor natuurbehoud, waardoor houthakkers, boeren en mijnwerkers controle over een groeiend deel van Amazonegebied in handen krijgen.

In het afgelopen decennium waren vorige regeringen erin geslaagd ontbossing terug te dringen door actie van federale agentschappen en een boetesysteem. De huidige regeerders hebben de straffen bekritiseerd en toezicht gehouden op een daling van de inbeslagnames van hout en veroordelingen voor milieucriminaliteit.

Vorige maand werd de directeur van INPE ontslagen, nadat hij satellietgegevens had verdedigd die aantoonden dat ontbossing in juni 88% hoger was dan een jaar eerder. Bolsonaro noemde de bevindingen 'leugens' en schadelijk voor handelsonderhandelingen.

Op woensdag leek de regeringsleider, live op Facebook, te suggereren dat niet-gouvernementele organisaties branden hadden aangestoken, als wraak voor zijn regering die hun financiering had ingepakt. Hij presenteerde geen bewijs en gaf geen namen om deze theorie te ondersteunen, zeggend dat er "geen geschreven verslagen waren over de vermoedens".