Mexico: Brandstofdieven ongestoord verder na dodelijke explosie

Dagen nadat een explosie zich voordeed in de buurt van de Mexicaanse stad Tlahuelilpan, waren de brandstofbandieten van het gebied alweer aan ‘het werk’. Bij de explosie kwamen minstens 117 mensen om die benzine uit een pijpleiding pompten.


Illegale kranen, waarvan sommige nieuw waren geplaatst, waren voor de brandstofdieven het teken dat er weer brandstof door de leiding stroomde. Soldaten die in het gebied in centraal Mexico patrouilleren na de tragedie van 18 januari, vertelden persbureau Reuters dat ze 15 illegale tuiten hadden gevonden op slechts enkele kilometers afstand op dezelfde pijpleiding die wordt beheerd door het staatsoliebedrijf Petroleos Mexicanos of Pemex.

Op één plek was er een pas gegraven gat dat leidde naar een glimmende klep die aan de pijpleiding was bevestigd en ongeveer een meter onder de grond lag. In de buurt waren afgedankte plastic slangen, snackverpakking, een leeg pakje sigaretten en een deken die nog nat was van benzine.

Het is gigantische taak voor president Andres Manuel Lopez Obrador, die heeft gezworen de ongebreidelde brandstofdiefstal van Mexico te beëindigen. De praktijk ontneemt de regering de broodnodige belastinginkomsten; het kostte Pemex vorig jaar alleen al een geschatte US$ 3 miljard.

Beveiligingsexperts zeggen dat kleine dieven, georganiseerde misdaadbendes en corrupte Pemex-medewerkers allemaal een handje in de praktijk hebben. De grofste exploitanten hakken in pijpleidingen om benzine en diesel te hevelen. Het gebeurt vaak 's nachts in landelijke buitenposten. Ze verkopen de brandstof vervolgens door aan eigenaren van benzinestations, aan bermstands en op buitenmarkten.

In december kondigde Lopez Obrador een hardhandig optreden aan tegen de diefstal. Om pijplijnen te ontlasten, gaf hij Pemex opdracht om wat brandstof in tankwagens over land te vervoeren. Het resultaat: wijdverbreide tekorten en lange rijen bij benzinestations. De knelpunten zijn afgenomen. Maar brandstofdiefstal is zo endemisch dat de cultuur moeilijk te doorbreken is, zelfs in Tlahuelilpan.

Naar schatting 800 van de inwoners van de stad, veel met emmers, stroomden samen naar een nabijgelegen pijpleiding toen er op sociale media werd verteld dat er een grote poel benzine was ontstaan uit een illegale kraan. Tientallen werden gedood toen het gas ontstak; een groot aantal werd zwaar verbrand.

Marcelino Valdez, een katholieke priester in Tlahuelilpan, zei tussen de begrafenissen in dat velen in het gebied Lopez Obrador steunen. Maar hij betwijfelde of de strategie van de president snelle resultaten zou opleveren in een gebied waar bijna tweederde van de bevolking in armoede leeft. "De mensen houden niet van stelen, het is niet iets dat ze leuk vinden," zei Valdez. "Maar ze kijken op en zien zoveel corruptie, zoveel onrecht, en ze zien dat hun handen leeg zijn."

De deelstaat Hidalgo, waar Tlahuelilpan is gevestigd, is berucht voor ongeoorloofde inbreuken op Pemex-pijpleidingen. Brandstofdieven bekend als huachicoleros boorden vorig jaar een record van 2.121 illegale kranen in de staat, of bijna zes per dag, volgens de gegevens van Pemex. Dat is meer dan een zesvoudige toename in slechts twee jaar.

Experts uit de olie-industrie zeggen dat de locatie van Hidalgo een grote reden is. De deelstaat, gelegen in het noorden van de Mexicaanse hoofdstad, is de thuisbasis van de tweede grootste olieraffinaderij van Pemex en van belangrijke pijpleidingen die het gigantische Mexico City metrogebied bevoorraden.

Brandstofprijzen zijn ook een factor. Begin 2017 heeft de regering van de toenmalige president Enrique Pena Nieto de prijzen met maar liefst 20 procent verhoogd in een poging om dure subsidies te beëindigen, een besluit waarvan velen in Tlahuelilpan zeggen dat het diefstal heeft veroorzaakt.

Sinds de termijn van Lopez Obrador op 1 december begon, zegt de regering dat het 558 mensen heeft gearresteerd die ervan worden beschuldigd brandstof te hebben gestolen. Ze heeft bankrekeningen bevroren en soldaten ingezet om belangrijke Pemex-installaties te bewaken, waaronder de Tula-raffinaderij op ongeveer 15 km ten zuidwesten van Tlahuelilpan.

Hoewel de georganiseerde misdaad een grote speler is, kijkt de president ook naar ‘criminele’ insiders van het bedrijf die hij de schuld geeft van een groot deel van de illegale handel. "We hebben het over een plan met banden binnen de regering", zei hij tijdens een persconferentie op 27 december.

Juan Pedro Cruz, burgemeester van Tlahuelilpan, is ook achterdochtig tegenover Pemex-werknemers. Hij vertelde Reuters dat hij kort na zijn verkiezing in 2016 de site van een illegale pijplijn bezocht. Cruz zei dat hij zag hoe Pemex-werknemers de kraan zorgvuldig bedekten zonder deze uit te schakelen. "Welke boodschap gaf dat mij?", vroeg Cruz. "Ze zouden het opnieuw gaan gebruiken."