Migrantenkaravaan gestremd bij Mexicaanse grens

Duizenden mensen die massaal door Midden-Amerika reizen naar de Verenigde Staten (VS) zitten vast aan de zuidelijke grens van Mexico na een mislukte poging om het land binnen te komen. Sommige van de migranten braken door Guatemalteekse grenshekken, maar botsten toen met de Mexicaanse oproerpolitie in niemandsland.

Vrijdag bedankte de Amerikaanse president Donald Trump Mexico voor zijn inspanningen om de karavaan van migranten te stoppen. De migranten, hoofdzakelijk uit Honduras, zeggen dat ze op de vlucht zijn voor geweld en armoede. Ook vrouwen en kinderen zitten in de karavaan die duizenden telt.

President Trump heeft gedreigd de Amerikaanse grens te sluiten en hulp aan de landen waar de karavaan te stoppen. Hij zei dat indien nodig het leger zou worden ingeschakeld. "Ze kunnen net zo goed terugkeren, ze komen niet naar dit land", vertelde hij vrijdag aan verslaggevers.

Na besprekingen over grensbeveiliging in Mexico, zei de minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, dat de situatie "een crisismoment" bereikte. Veel van de migranten braken tijdelijk door barrières op een brug die de riviergrens tussen Guatemala en Mexico overschrijdt.

Tientallen Mexicaanse politie in oproerkleding vuurden traangas af om hen te dwingen terug te trekken in het niemandsland nadat ze met stenen waren aangevallen. Een aantal migranten sprong in de Suchiate-rivier om vlotten te bereiken, terwijl anderen teruggingen naar Guatemala of gewoon op de brug gingen zitten.

Verschillende mensen zijn naar verluidt gewond geraakt tijdens de clash, onder wie migranten, politie en journalisten. Een vrouw die een baby verzorgde vertelde AFP dat ze twee van haar kinderen in de chaos had verloren. "We vluchten weg van geweld en we komen hier aan en ze doen ons gewoon meer pijn", zei Marta Ornelas Cazares (28). "Ik weet niet wat er gebeurde, ik dacht dat we vredig zouden oversteken en dan waren er plotseling stenen en traangas."

De Mexicaanse autoriteiten zeiden dat diegenen met geldige paspoorten en visa onmiddellijk zouden worden toegelaten. Verondersteld wordt dat dat echter van toepassing is op slechts een minderheid van de migranten. Ze waarschuwden dat iedereen zonder papieren de vluchtelingenstatus zou moeten aanvragen of terug zou moeten keren. En iedereen die illegaal zou oversteken, zou worden vastgehouden en gedeporteerd.

Volgens AFP begonnen ze een klein aantal mensen – onder wie vrouwen en kinderen - die op zoek waren naar de vluchtelingenstatus toe te staan de grens vrijdag laat te passeren. Ze werden op vrachtwagens gezet en ondergebracht in opvangtehuizen.

Naar schatting hebben 3.000 mensen zich aangesloten bij de reis van bijna 4.500 km (meestal te voet), die meer dan een week geleden begon in San Pedro Sula, Honduras.

De Hondurese president Juan Orlando Hernandez zei dat hij met zijn Guatemalteekse ambtgenoot had gesproken en toestemming had gevraagd om de burgerbevolking van zijn land naar het gebied te sturen om de migranten te helpen. "Ik heb ook toestemming gevraagd voor het huren van vervoer voor iedereen die wil terugkeren. Ik heb ook gevraag voor een luchtbrug voor speciale gevallen van vrouwen, kinderen, ouderen en zieken," tweette Hernandez. De twee leiders zullen elkaar later op zaterdag ontmoeten om de situatie te bespreken.

De Mexicaanse president Enrique Pena Nieto zei dat de grensclash "ongekend" was en beschuldigde een aantal van de migranten ervan de politie aan te vallen. Mensenrechtengroepen hebben kritiek geleverd op de reactie van de VS en Mexico op de karavaan.

Erika Guevara-Rosas van Amnesty International zei in een verklaring: "Deze families verdienen waardigheid en respect om ervoor te zorgen dat niemand illegaal terugkeert in situaties waarin ze ernstige schade kunnen oplopen door geweld."

Sinds zijn campagnedagen heeft Trump illegale immigranten aangepakt en deze nieuwste karavaan komt na een grootschalig optreden tegen immigratie. Veranderingen in detentieregels zorgden ervoor dat duizenden migrantenkinderen eerder dit jaar werden vastgehouden en gescheiden van hun ouders aan de Amerikaans-Mexicaanse grens, wat leidde tot nationale en internationale veroordeling.

De dreigementen van Trump komen weken vóór de tussentijdse verkiezingen op 6 november, waardoor de Democraten de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden zouden kunnen ontslaan. Volgens een opiniepeiling van de Kaiser Foundation is immigratie de belangrijkste kwestie voor 15% van alle kiezers, hoewel het aantal onder Republikeinse kiezers naar 25% springt.

Terwijl Trump eerder de troepen van de nationale garde naar de grens heeft gestuurd, is het onduidelijk wat hij bedoelt met het volledig te sluiten en of dat van invloed zou zijn op bedrijven of mensen met een legitiem visum. En volgens het internationaal recht kan de VS asielzoekers niet deporteren zonder eerst de geldigheid van hun claim te bepalen.

Naar schatting 10% van de bevolking van Guatemala, El Salvador en Honduras zijn gevlucht voor gevaar, gedwongen bendewerving en sombere economische kansen. De regio heeft één van de hoogste moordcijfers ter wereld. De VN rapporteerde moordcijfers in 2015 in Honduras met 63,75 doden per 100.000 en El Salvador met 108,64 doden.

Jari Dixon, een oppositiepoliticus in Honduras, twitterde maandag dat de caravan niet "op zoek was naar de Amerikaanse droom" maar "de nachtmerrie van Honduras ontvluchtte". In een verklaring op dinsdag drong het ministerie van Buitenlandse Zaken van Honduras er bij zijn burgers op aan zich niet te laten gebruiken door een beweging die duidelijk politiek is en zoekt om de bestuurbaarheid, stabiliteit en vrede te verstoren".