Ouderbetrokkenheid 3.0

De grote schoolvakantie is ingegaan en zowel leerlingen, ouders en leerkrachten genieten van een welverdiende vakantie om straks helemaal uitgerust en vol enthousiasme aan het nieuwe schooljaar te beginnen. Voor een deel van de leerlingen is het afgelopen schooljaar succesvol verlopen en voor anderen wat minder. Er is kort na de bekendmaking van de uitslag van de selectieve toets van de 6e klas door verschillende instanties en personen aangegeven dat het resultaat niet bevredigend is. Ook ik heb in dat kader een artikel geschreven waarin ik onder andere aangaf hoe schoolresultaten verbeterd kunnen worden.

In de volgende twee artikelen, ‘Ouderbetrokkenheid 3.0 deel 1 en 2’ wil ik de aandacht van de lezers van Starnieuws.com vestigen op de meerwaarde van ouderbetrokkenheid op de leerprestatie van hun kinderen. In ouderbetrokkenheid 3.0 deel 1 bespreek ik wat ouderbetrokkenheid is en in deel 2 de noodzaak van ouderbetrokkenheid inclusief wetenschappelijke onderbouwing.

Ouderbetrokkenheid 3.0 deel 1
Als uit het gedrag van ouders blijkt dat zij zich gedeeld verantwoordelijk voelen voor de schoolontwikkeling van hun kind, spreken we van ouderbetrokkenheid. Deze ouders zijn (emotioneel) betrokken bij de ontwikkeling van hun kind, bij zijn school en zijn leerkracht. Ouderbetrokkenheid gebeurt vooral thuis en levert een grote bijdrage aan de opvoeding en het leersucces van kinderen. Zij tonen belangstelling, scheppen voorwaarden voor het maken van huiswerk en zo nodig begeleiden zij hun kind daarbij. Ook bezoeken zij op uitnodiging van de school ouderbesprekingen en tonen respect voor de docent. Soms nemen zij zelf het initiatief om in overleg te treden met de leerkracht. Kortom: ouders en leerkrachten hebben hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de schoolontwikkeling van het kind en vullen elkaar aan. Dit maakt ouderbetrokkenheid van groot belang voor alle leerlingen. In het belang van leerlingen kun je daarom zeggen: ouderparticipatie is vrijwillig en ouderbetrokkenheid verplicht.

Samenwerken gaat over het samen verantwoordelijk zijn voor de maatschappelijke ontwikkeling van de leerling, het kind. Ouders zijn nieuwsgierig naar de professionele deskundigheid van de leerkracht, leerkrachten zijn nieuwsgierig naar de emotionele en ervaringsdeskundigheid van ouders. Verloopt dit succesvol, dan gaan we een stap verder: leerkrachten en ouders genereren samen nieuwe informatie in het belang van het kind. Samen weten ze meer dan ieder voor zich. Er ontstaat een geweldige samenvoeging van de deskundigheid van de leerkracht met die van de ouder, die ervoor zorgt dat het beste uit kinderen wordt gehaald (Ouderbetrokkenheid 3.0).

Ouderbetrokkenheid is een kenmerk van succesvol onderwijs. Het bevordert de leerprestaties, werkhouding, doorzettingsvermogen, het sociaal-emotioneel functioneren en welbevinden van leerlingen (ongeacht de achtergrond van het gezin of het opleidingsniveau van de ouders). Het draagt ook bij aan een positieve houding ten opzichte van andere mensen en het leren. Een constructieve samenwerking tussen leerkrachten en ouders is hierbij cruciaal. Deze draagt bij aan een schoolcultuur waarin leerkrachten en ouders zij aan zij staan en bevordert daarmee het werkplezier van leraren èn het vertrouwen van ouders in de school.

Ouderparticipatie
Als ouders meedoen met activiteiten of hand- en spandiensten verrichten op school (denk aan lees- en luizenmoeders, klus- en oversteekvaders) spreken we van informele ouderparticipatie, eigenlijk gewoon vrijwilligerswerk door ouders. Een meer formele vorm van ouderparticipatie is wanneer ouders zelf het bestuur van een school of stichting vormen of zitting hebben in een medezeggenschapsraad. Ouderparticipatie heeft geen aantoonbare invloed op de schoolontwikkeling van kinderen.

Educatief partnerschap
In het verleden was er een duidelijke taakverdeling tussen ouders en school. School was verantwoordelijk voor het onderwijs, de ouders voor de opvoeding. Nu vindt er een verschuiving plaats naar educatief partnerschap. Dat wil zeggen: opvoeding en onderwijs zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders en school, al blijft het natuurlijk zo dat de school en de ouders verschillende eindverantwoordelijkheden hebben. Natuurlijk blijven de ouders eindverantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. En de school blijft eindverantwoordelijk voor het onderwijs. Een voorwaarde voor goed educatief partnerschap is onderling vertrouwen tussen ouders en leraren.
De gedachte achter educatief partnerschap is, dat de school en de ouders een gemeenschappelijke inspanningsverplichting hebben. Zij streven hetzelfde doel na: de optimale ontwikkeling van het kind.

Inmiddels is het voor iedereen duidelijk dat werken aan ouderbetrokkenheid meer is dan het oefenen van gesprekken met zogenaamde lastige ouders en dat ouderparticipatie (helpen op school) iets anders is dan ouderbetrokkenheid. Ouderbetrokkenheid is dat ouders in hun gedrag laten zien dat zij zich gedeeld verantwoordelijk voelen voor de schoolontwikkeling van hun kind. Ook is het ondertussen helder dat ouderbetrokkenheid in het belang is van kinderen. Wetenschappelijk onderzoek heeft meerdere malen aangetoond dat ouderbetrokkenheid een positief effect heeft op de leerprestaties. Zowel school als ouders investeren hierin, zij zijn beiden verantwoordelijk voor schoolsucces. Daarom praten zij zoveel mogelijk met elkaar en zo min mogelijk over elkaar. Door samen – in een sfeer van openheid, respect en gelijkwaardigheid – te brainstormen, ontstaan vaak hele nieuwe inzichten en oplossingen: samen weten en kunnen ze meer dan ieder voor zich.

Wordt vervolgd!

Senard Mawie