Expo Stille Passanten: foto’s, verhalen, Javaanse cultuur

In aanloop naar 125 jaar Javaanse Immigratie op 9 augustus, houdt de Vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI), een foto expositie ‘Stille Passanten’. Een bestaande expo die past in de herdenkingsactiviteiten, zegt VHJI-voorzitter Dweight Warsodikromo aan Starnieuws. “We dachten aan een eigen expo, toen kwam de vraag van de Nederlandse Ambassade en Peter Sanches of wij deze wilde hosten. Het paste helemaal binnen onze doelstellingen.”

De expo Stille Passanten, gaat over de migratie van Java naar Suriname en wordt woensdagavond geopend in Sana Budaya. “VHJI is de uitvoerder en verlevendigd de expo door een danstheater voorstelling eraan te koppelen.” In 2008 verscheen het boek Stille passanten: levensverhalen van Javaans-Surinaamse ouderen in Nederland. Curator Sanches heeft uit dit boek twee namen en vier uit de tien geportretteerden verhalen gelicht en de expo samengesteld. “Het zijn geen zware maar alledaagse verhalen van vier gewone contractanten en de twee eerste Javaanse politieke leiders Salikin Hardjo en Iding Soemita”, geeft hij aan. Hoe kwamen ze aan, waar gingen ze naar toe, hoe verging het hen en de trek naar Nederland. Ook de support van de Javaanse contractanten voor vakbondsleider Anton de Kom rond 1933 wordt belicht.

Over de expositie naar het gelijknamig boek, zegt Sanches dat de contractanten kwamen en sommigen weer vertrokken. “Ze waren stille, onopvallende passanten.” Warsodikromo kan zich hierin terugvinden, maar voegt eraan toe: “Dat was vroeger zo, wij zijn gebleven en zijn niet meer stil. Wij zullen onze plek onder de Surinaamse zon dan ook opeisen.” In de zaal zijn op grote panelen foto’s met onderschriften en verhalen over de immigratie. Elke avond zullen zes dansers van de Sana Budaya Dance Company (SBDC) deze verhalen levendig maken. Storyteller Paul Middellijn heeft hen de tools aangereikt om de schrijftaal op de fotopanelen te vertellen. “Het was een hele uitdaging voor mijn dansers om zelf de teksten te leren schrijven en hoe deze te vertellen”, zegt Warsodikromo, die ook SBDC dansdocent is en verantwoordelijk voor de choreografie en regie. Zo vermengt hij Javaanse cultuurelementen zoals het wayang kullit spel, live gamelan muziek en klassieke dansen met de monologen en zet hij de spelers neer in eigentijdse kostuums.

Educatief karakter
De expo was vorig jaar in het Erasmus Huis te Jakarta, Indonesië te zien. De opzet voor Paramaribo is aangepast, zegt Sanches. “Mensen daar, wilden juist het leven in Suriname zien. Dat stuk hebben wij nu eruit gelicht.” De expo belicht de periode 1890-1954. Surinamers zijn zelf bekend met de periode hierna, vindt Sanches. Hij ziet zijn opzet als een teaser. In het midden stoppen en mensen nieuwsgierig maken om zelf verder op onderzoek uit te gaan. “Als je zelf onderzoekt, zie je dat niet alles zwart wit is. Je begrijpt de ratio achter handelingen, je begrijpt waarom” vult Sandra Ammersingh, vertegenwoordiger van hoofdsponsor het Koninkrijk der Nederlanden, aan. Om het educatief karakter extra te benadrukken is er een ochtend scholenproject gekoppeld en een speciale lesbrief opgesteld met zeventien vragen.

VHJI houdt rond de immigratieviering verschillende activiteiten. Warsodikromo, sinds 2012 VHJI voorzitter staat voor het preserveren en promoten van de Surinaamse Javaanse cultuur. De tentoonstelling loopt tot 22 juni in Sana Budaya, verhuist daarna naar het Openlucht Museum Fort Nieuw Amsterdam, om na de Ramadanmaand weer terug te keren tot 9 augustus. De SBDC dansers voeren de komende elf dagen hun stuk tussen 18.30 en 20.00 uur op.