Van dictator tot democratisch gekozen president

De voorlopige uitslag van de 7de Algemene verkiezingen sinds de militaire staatsgreep is bekend geworden. Deze verkiezingen hebben hun grondslag in de constitutionele democratische rechtsorde en zijn derhalve onbetwist legitiem.
Suriname heeft als democratische rechtsstaat niet een oude geschiedenis. Dat betekent natuurlijk niet dat we kort geleden vanuit het niets plotseling op democratische rechtsstatelijke grondslag zijn begonnen. Er is een lange koloniale en dekoloniserende geschiedenis naar het begin van de democratische staat geweest.

Wie de staatkundige ontwikkeling van ons land van de afgelopen 35 jaren heeft gevolgd, moet vaststellen dat de militaire dictatuur gevestigd op 25 februari 1980 een betrekkelijke systematische transformatie heeft gehad naar het moment van de aanvang van het herstel van de democratie.
In de turbulente machtstatelijke periode hebben zich ernstige schendingen voorgedaan: van de eigen belofte gedaan kort na de machtsovername tot ernstige mensenrechtenschendingen, zoals de standrechtelijke executies in de nacht van 8 op 9 december 1982, gevolgd door internationale verontwaardiging en boycot.
Desi Bouterse, de huidige President en voormalige militaire dictator, heeft onafgebroken een nadrukkelijke rol gehad in het Surinaamse politieke spectrum.

Bij zijn eerste verkiezing in De Nationale Assemblee tot staatshoofd is er enige tumult geweest over de constitutionele rechtmatigheid, hetgeen bij sommigen onterecht tot een beschuldiging van de Assembleevoorzitter heeft geleid.
Onterecht omdat de uitsluitingsclausule niet duidelijk in de grondwet is opgenomen.
Nu heeft de man 5 jaar op en is met de meeste stemmen uit de algemene verkiezingen gekomen en naar het zich laat raden is de kans groot dat hij een tweede termijn krijgt.

Welke weg heeft Desi Bouterse gevolgd van militaire dictator tot democratisch gekozen president van dit land?
De formele kant van die weg loopt van de machtigingswet 1980, een product van de buitengewone omstandigheden als gevolg van de coup tot de grondwet van1987, ( S.B. 1987 no.116.)
Aan de materiële zijde: van samenwerking met Nederland (500 miljoen ondersteuning) en de zo gerespecteerde president Johan Ferrier tot de leider van het Junglecommando en alle belangrijke politieke erflaters van de huidige contraire politieke erfgenamen.
De decembermoorden hebben diepe wonden in onze ontwikkeling geslagen en de basis gelegd voor een langdurige tweedeling in onze gemeenschap.
Zonder die gebeurtenis zou het politiek spectrum anders uitzien. Desi Bouterse zou in ieder geval niet de ontwikkelingsgang maken die hij naar het democratisch presidentschap heeft gemaakt.

Waarom niet?
Allereerst zou hij al vroeg in het jaar 1983 door andersdenkenden op democratische wijze worden overruled. Het is uiteraard niet een enkel moment.
Op 23 november 1985 verklaarden Desi Bouterse, die toen voorzitter van het militair gezag tevens voorzitter van de 25 februari beweging was en de voorzitters van de drie grootste politieke partijen van voor de militaire coup respectievelijk J.Lachmon, Henk Arron en Willy Soemita, bij monde van de toenmalige voorzitter van De Nationale Assemblee, plechtig dat zij een politiek akkoord gesloten hadden om de politieke dialoog die voorheen informeel werd gevoerd voort te zetten.
Dit is het belangrijkste moment in het herdemocratiseringsproces en niet wat in de volksmond als Leonsbergakkoord bekend staat. Zonder dit moment was de grondwet in oktober 1987 niet in werking getreden.
De invulling van de vermelde politieke dialoog heeft grote invloed gehad op ons functioneren als democratische rechtstaat. Het functioneren van onze democratie heeft veel te maken met de wijze waarop de ontwikkeling zich heeft voltrokken vanuit de militaire dictatuur. De invloed het politieke akkoord als compromis heeft het functioneren beheerst.

Ook de amnestiewet (wetten) is (zijn) het gevolg van de weg die wij zijn op gegaan vanuit een militaire dictatuur naar een rechtsstatelijke democratie.
Het ligt voor de hand dat het volk dat een persoon die in het constitutioneel bestel, formeel voor politieke moord wordt vervolgd, tot president van het land kiest, binnen het zelfde constitutioneel bestel, indien in het instrumentarium aanwezig is de persoon vrijwaart voor vervolging.
Voor degenen die de donkere zijde van onze contemporaine geschiedenis niet durven te bespreken, mag de president geen verdachte van moord worden genoemd, omdat niet bewezen zou zijn dat hij zich daaraan heeft schuldig gemaakt.

Een onzin die strijdig is met het feit dat het Hof van Justitie dat per beschikking heeft vastgesteld. Hijzelf weet dat hij absoluut schuldig is, getuige de vrijwaring door de amnestie, hetgeen voor mij een onafwendbaar gevolg is van de gedragslijn die door ons gevolgd is om tot de herdemocratisering te komen.
Hiermee is niet gezegd dat belanghebbende burgers van het land die menen op te komen voor gerechtigheid, niet rechtmatig bezig zijn. Het blijft immers het onverwerkte verleden van een militaire dictatuur.
Er wordt ook niet gezegd dat een eventuele tweede termijn voor de huidige president een zegen is voor ons land. Ingeval die termijn volgt hoop ik van wel,al zal ik dan twijfelen of die termijn volledig wordt vervuld, maar de tijd zal leren.

Armand W. Van der San