Column: Barcelona

Als je wilt groeien in het leven, dan moet je op zoek gaan naar mensen die beter zijn dan jij en mensen die in staat zijn om je uit te dagen met fundamentele kritiek. Je moet ze niet ontwijken, maar ze bewust opzoeken en de discussie aangaan. In die confrontatie van ideeën leer je van anderen, verwerp je oude ideeën en ontwikkel je nieuwe.
Afgelopen week was één van mijn leuke ervaringen van het afgelopen jaar. Mijn goede vriend Ramon Grosfoguel had me uitgenodigd om in Barcelona deel te nemen aan de door hem georganiseerde Summer School Decolonizing Knowledge and Power. Het was druk bezocht. Ruim zestig studenten en docenten uit alle delen van de wereld van verschillende universiteiten en sociale bewegingen namen deel aan de Summer school. Ik gaf een college over de verschuiving in het denken over bevrijding van marxisme naar dekoloniale theorie-vorming.

Ramon en ik komen uit de marxistische school. Hij is van Puerto Rico en werkt op de University of California. Hij reist de wereld rond om op allerlei universiteiten colleges te geven. Zijn Summer schools zijn een groot succes geworden. In Spanje heeft hij er twee (in Granada en Barcelona) en in Zuid Afrika één. Hij is bezig om soortgelijke schools op te zetten in Mexico, Marokko en India. We zien elkaar onregelmatig en meestal als hij in Europa is. Ik ben bij hem op kantoor geweest op de universiteit in California Berkeley, maar daar kan hij niemand ontvangen. De deur kan maar een klein beetje open gaan, net genoeg om één persoon door te laten. Waarom? Omdat de hele kamer vol met stapels boeken is in het Engels, Frans en Spaans. Thuis bij hem is het niet veel anders. Zijn hele huis is vol met boeken.

Deze keer hadden we afgesproken om de tijd te nemen om met elkaar te praten. Ik heb nog nooit zo lang met iemand gesproken: zeven uur achter elkaar, van 16.00-23.00 uur. We hadden lunch, namen een taxi en gingen naar de Ramblas om te wandelen, in een park te zitten om wat te drinken en terug te gaan naar mijn hotel. Daar spraken we verder, en gingen wat later naar buiten op zoek naar de studenten die zich op een plein hadden verzameld.
We spraken voornamelijk over wetenschap. Waar ging het fout met het marxisme? Wat houdt de dekoloniale theorievorming in? Is er een nieuwe wetenschap nodig met andere categorieën voor filosofie, economie, sociologie, cultuurwetenschappen, politicologie etc. Hoe kunnen we putten uit bestaande kennis van niet-westerse culturen om de bouwstenen voor de grondslagen van dekoloniale wetenschappen te vormen? Wat is de verhouding tussen wetenschap en spiritualiteit? Hoe vertaal je de nieuwe dekoloniale kennis in beleid voor sociale bewegingen? Wat te doen als die sociale bewegingen aan de macht komen? Welke nieuwe politieke instituties zijn nodig om de oorspronkelijke idealen nog vast te houden? Waar ging het mis met de socialistische planeconomie?
Er waren duizend vragen en meer dan duizend antwoorden. We bespraken de ene auteur na de andere. We vergeleken de ene filosofie met de andere. Op het ene punt hadden we meningsverschillen, op het andere vonden we elkaar. We liepen en praten. We zaten en praten. We aten en praten. En de tijd vloog voorbij zonder dat we het in de gaten hadden. Tegen elf uur ’s avonds waren we aangekomen op een plein, waar de studenten van de Summer school zich verzameld hadden. Daar zat als een Boeddha met gekruiste benen één van de meest interessante denkers uit onze tijd, een jonge vent genaamd Nelson Maldonado-Torres. Hij was omringd door de studenten die om hen heen zaten of stonden en de discussies uit de colleges voortzetten in de zwoele zomerse avonden van Barcelona.

Waar kom je dat nog tegen, dat studenten zo bevangen zijn van de lesstof en een docent dat zij tot diep in de nacht de discussie uit de colleges voortzetten. Het zijn ook bijzondere jongeren. De meesten zijn verbonden aan een universiteit als student of docent. De een doet onderzoek, de ander promoveert. De meesten zijn ook actief in sociale bewegingen. De Summer school duurt twee weken en kost een aardige duit. Hun universiteit betaalt hun deelname. Sommigen zijn zo gedreven en gemotiveerd dat ze het uit eigen zak betalen. Ramon heeft enkele plekken gereserveerd voor activisten uit sociale bewegingen, die geen fee hoeven te betalen en voor wie hij de reis- en hotelkosten betaalt.
Het is niet alleen studie en leren. De meesten zijn heel erg geëngageerd. Ze waren druk bezig met Palestina. Er waren activisten uit Frankrijk van de Parti des les Indigènes de la République (PIR) die een demonstratie tegen de Israëlische oorlog in Palestina hadden georganiseerd met 30.000 mensen. De socialistische regering van Frankrijk heeft nieuwe demonstraties verboden. Uit boosheid ben ik een online petitie gestart tegen dit verbod. De studenten zouden in Barcelona meedoen met een solidariteitsdemonstratie.

Ik zou zo graag willen dat we in onze gemeenschap in Suriname en Nederland dit intellectuele klimaat voor onze jonge mensen kunnen scheppen waarin studie en kennisverwerving niet gezien wordt als een last maar een lust. Dat docenten zo deskundig en inspirerend zijn dat studenten graag tot ’s avonds laat willen praten en discussiëren om kennis te produceren en tot zich te nemen. Ramon stelde voor om twee plekken in zijn Summer schools in Spanje te reserveren voor activisten uit Nederland. De reis- en hotelkosten alsmede de fee worden dan door hem betaald. We spraken af dat ik de selectie van de kandidaten zal doen.

Het werd laat voor mij. Rond middernacht ging ik terug naar het hotel. De volgende dag zouden Ramon en ik samen naar het vliegveld rijden. Hij had een andere vlucht dan ik rond dezelfde tijd. In de auto gingen we door met ons gesprek. Hij kende Nederland vrij goed. Hij was er vaker geweest. Hij had een ontluisterende ervaring met Nederlandse academici. Gert Oostindie had hem ooit uitgenodigd in Leiden voor een bijeenkomst over de studie van het Caribisch gebied. Ramon is een expert en was gevraagd naar zijn mening. Hij gaf aan dat de studie van racisme ontbrak en legde uit hoe belangrijk het was om racisme te bestuderen. Oostindie reageerde door in het publiek te zeggen: “Ach, Ramon komt uit het Caribisch gebied en daar zijn de mensen geobsedeerd door ras.” Ramon was geschokt. Hij beschouwde het als een toppunt van witte arrogantie om te doen alsof intellectuelen uit het Caribisch gebied emotioneel zijn tegenover de rationalisten uit Europa. Die schok zou erger worden. NiNsee had een tentoonstelling over slavernij, die Ramon en Oostindie bezochten. Oostindie klaagde dat de tentoonstelling eenzijdig was. “Waarom zeg je dat,” vroeg Ramon. Oostindie antwoordde: “Er waren ook positieve aspecten in slavernij.” Ramon was volledig van de kaart. Hij vroeg: “Wat was dan zo positief?” Oostindie: “De seksuele relaties. Er zou ook sprake zijn van liefde.” Ramon was echt geschokt. “Verkrachting noemde hij liefde.”
We stapten uit de auto en liepen het vliegveld binnen. Hij zei: “Dew, in Nederland zijn jullie nog in de jaren vijftig van Amerika, waar op de universiteiten dit soort onzin gangbaar was. Jullie hebben nog een lange weg te gaan.”
Ik liep lachend weg en antwoordde: ”Ramon, de jaren zestig komen eraan!”

Sandew Hira

p.s. De misdadige oorlog van Israël tegen Palestina heeft mij ertoe gebracht om te voldoen aan een oproep van de Islamic Human Rights Commission uit London. Zij stelden op hun website een Palestijnse vlag beschikbaar die je kunt printen en op je raam of auto plakken. De foto is van mijn huis waar de vlag is geplakt als solidariteitsbetuiging met het volk van Palestina dat zo verschrikkelijk lijdt onder de Israëlische bezetting die gesteund wordt door westerse regeringen.