Column: Een kwestie van beschaving

Afgelopen week was Amerika – en dus de internationale media – in de ban van de kwestie Donald Sterling. Sterling is een tachtigjarige witte kapitalist, vastgoedeigenaar en eigenaar van het NBA basketbal team LA Clippers. In 1981 kocht hij de club voor US$ 18 miljoen. Deze is nu US$ 575 miljoen waard.
De man staat bekend als een racist. In 2006 verloor hij een rechtszaak waarin hij beschuldigd was van racisme tegen huurders. Hij beschuldigde zwarte huurders ervan dat ze stinken en ongedierte aantrekken.

Nu heeft zijn 50 jaar jongere buitenvrouw Vivian Stiviano een geluidsopname gemaakt van een gesprek tussen haar en de oude racist waarin hij weer openlijke racistische uitspraken heeft gedaan. Stiviano had op Instagram een foto geplaatst van haar en Magic Johnson. Sterling reageerde: "In your lousy f**ing Instagrams, you don't have to have yourself with -- walking with black people".
De zaak heeft heel wat aspecten die je wenkbrauwen doet fronsen. De vrouw van Sterling, de man is getrouwd met een witte vrouw, heeft Stiviano aangeklaagd, omdat zij haar overspelige man zou hebben verleid om een deel van hun vermogen aan haar te spenderen. Ze kreeg een Ferrari, twee Bentley’s en een Range Rover van hem. Ook kreeg ze US$ 1,8 miljoen om een dure woning te kopen en US$ 240.000 huishoudgeld. Eerder had hij een soortgelijk relatie met Alexandra Castro, die ook een duur huis kreeg. Mevrouw Sterling had ook haar aangeklaagd om het huis terug te vorderen, maar verloor de zaak. Haar man verklaarde dat de relatie puur om seks ging. Castro mocht het huis houden.

Je vraagt je af: in wat voor wereld leven deze mensen? Het is de wereld van Sodom en Gomorra. Geen moraal. Geen beschaving. Geld, seks, macht. Hier moet je niet aankomen met spiritualiteit en hogere waarden en normen.

Stiviano heette tot 2010 Maria Vanessa Perez. Ze schaamde zich voor haar Mexicaanse naam. Ook dat geeft te denken over haar wereld en haar opvattingen: hier ontbreekt ieder gevoel van trots en eigenwaarde.
Maar geld is macht. Je maakt of breekt de wereld met geld. De National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) is een burgerrechtenbeweging in Amerika die graag rijke witte Amerikanen voor haar karretje probeert te spannen. De afdeling Los Angelos van de NAACP was – ondanks de eerdergenoemde rechtszaken – van plan om op 15 mei Sterling voor de tweede keer een Lifetime Achievement Award van de NAACP aan te bieden. Wat is er aan de hand met die NAACP? In 2009 had hij al de Award voor de eerste keer gekregen. Waarom moet je zo’n award twee keer krijgen? Waarschijnlijk ontvangt de NAACP geld van de racist. Anders is het niet te begrijpen. Naar aanleiding van de ophef die is ontstaan heeft de NAACP haar voornemen ingetrokken.

Nu kwam op 25 april de tape naar buiten met de racistische uitspraken van Sterling. De opnames waren met instemming van de oude man gemaakt, omdat hij soms dingen vergeet. Tja, ook dat nog.
Opmerkelijk is de wijze waarop heel Amerika over deze case viel. Het laat zien wat het effect is geweest van de eeuwenlange strijd in Amerika tegen racisme. Het beschavingsniveau in Amerika op het gebied van rassenverhouding is zodanig gestegen dat de overgrote meerderheid van de bevolking zich tegen Sterling heeft gekeerd. De voorzitter van de NBA, een witte man genaamd Adam Silver, handelde snel en kordaat. Waar de NAACP hem voor de tweede keer een Lifetime Achievement Award wilde geven, heeft Silver besloten om hem zijn leven lang te verbannen uit de NBA. Sterling mag geen NBA wedstrijden of oefeningen bijwonen. Hij mag niet aanwezig zijn op de faciliteiten of deelnemen aan besluiten over zaken en personeel. Ook zal hij onder druk worden gezet om zijn bedrijf te verkopen.

Opmerkelijk is de toelichting die Silver gaf op zijn besluit. Het feit dat de racistische uitspraken kwamen uit de familie van de NBA heeft hem ook persoonlijk woedend gemaakt. Hij heeft de maximum boete opgelegd van US$ 2,5 miljoen, die overigens niet naar de NBA gaat, maar naar organisaties die zich inzetten in de strijd tegen racisme. Hij benadrukte nog eens dat die uitspraken indruisen tegen het fundament van de NBA als een multiculturele organisatie die diversiteit en multi-etniciteit hoog in haar vaandel voert.

Vergelijk deze houding nou met de discussie over Zwarte Piet in Nederland. Dan zie je hoe ver we in Nederland nog staan van het ideaal van de NBA. In Nederland verdedigen miljoenen mensen de racistische stereotypen die in het beschaafde Amerika als schokkend worden ervaren. Premier Rutte denkt dat men grappen mag maken over Zwarte Piet. Ieder gevoel van beschaving ontbreekt in Nederland op dit terrein.
Het is triest om via de zaak Sterling te moeten zien hoe lang de weg is die hier nog afgelegd moet worden.

Sandew Hira