Column: Vo Nguyen Giap, bedankt!

Vraag een Surinamer met algemene ontwikkeling: wie is Charles de Gaulle en je kunt er zeker van zijn dat zij hem kennen. Vraag ze: wie is Vo Nguyen Giap, en een aanzienlijk groter deel zal de naam niets zeggen. En toch is Giap voor de dekolonisatie van de wereld veel belangrijker geweest dan De Gaulle. Op 4 oktober 2013 is hij op 102-jarige leeftijd overleden. Wie is Giap en waarom is hij zo belangrijk?

Vo Nguyen Giap is op 25 augustus 1911 geboren in Vietnam, dat toen nog bezet was door de Franse racisten. De Fransen hadden net als de Nederlanders in Indonesië gebieden met borden als: “verboden voor honden en Aziaten”. Frankrijk had Indo-China gekoloniseerd om de rijkdom van dat gebied te stelen. Ze zetten plantages op voor rijst, thee en koffie en stalen hun grondstoffen als zink, kolen en rubber. Het Franse autobandenbedrijf Michellin is met Vietnamees rubber rijk geworden.

Giap was een leraar geschiedenis. Hij werd een generaal in het Vietnamese bevrijdingsleger – de Vietminh - die geschiedenis schreef door twee van de machtigste landen in oorlog te verslaan: Frankrijk en de USA.

De veldslag die Giap wereldberoemd maakt was de slag bij Dien Bien Phu in 1954. Het bevrijdingsleger was al jaren in oorlog met de Franse bezetters. De Fransen besloten ze een beslissende nederlaag toe te brengen door in de vallei van Dien Bien Phu een legerbasis neer te zetten die controle kon uitoefenen in Vietnam. Van daaruit konden vliegtuigen aanvoerroutes van de Vietminh bestoken, terwijl de Fransen zelf hun aanvoerroutes veilig konden stellen vanuit het naburige Laos. Met een grote basis hoopten ze de Vietminh te verleiden tot een aanval die ze vanwege hun superieure vuurkracht zouden winnen. Om daar te komen moest de Vietminh de heuvels op, waar geen kanonnen konden worden gebracht omdat er geen wegen waren en het gebied onbegaanbaar. En wat de Vietnamezen op de heuveltoppen aan vuurkracht zouden mobiliseren met hun geweren, zou gemakkelijk door vliegtuigen weggebombardeerd kunnen worden. Bovendien, als ze dan vanuit de heuvels met duizenden mannen naar beneden zouden komen, kon je ze gemakkelijk vanuit het basiskamp neermaaien. Je ziet ze immers aanstormen. Het leek zo logisch allemaal.

Maar het genie van Giap bedacht een ongelooflijk antwoord. We brengen zware artillerie inclusief luchtafweergeschut naar boven door ze te rollen met boomstammen en touwen en pure menskracht, geen machines die vastlopen in de modder. Vervolgens graven we gecamoufleerde bunkers in de bergwanden die niet bereikbaar zijn door vliegtuigbommen. Op andere plekken van de bergwand zetten we houten kanonnen, zodat hun vliegtuigen hun bommen verkwisten aan fake-doelen. We vuren niet alle artillerie tegelijkertijd, maar roteren de salvo’s zodat een deel vanuit positie X vuurt en later een ander deel vanuit positie Y, zodat ze niet precies weten van waaruit ze beschoten worden. We graven tunnels naar de Franse legerbasis. De aanval begint met het saboteren van de landingsbanen zodat de vliegtuigen aan de grond blijven en pakken de duizenden Fransen met tienduizenden Vietnamezen genadeloos aan. Het enige probleem is moreel, wilskracht, het vertrouwen dat hoe moeilijk en zwaar het werk ook is, de Vietnamees dit kan doen om zijn land en volk te bevrijden van de wrede bezetters. Het is vertrouwen in eigen kunnen dat de technische superioriteit van de Fransen zou uitdagen met menskracht en inventiviteit.
Ik ben ervan overtuigd dat toen Giap dit plan voorlegde aan zijn kameraden er mensen waren die hun vinger opstaken en zeiden: “Generaal, ik hoor net dat mijn moeder plotseling erg ziek is geworden. Ik moet terug naar Hanoi.” En dat Giap antwoordde: “Ga maar. Wie gelooft in onze eigen kracht, zal de overwinning meemaken.”

De rest is geschiedenis. De Franse bezetters werden in de pan gehakt. De Vietminh namen 12.000 Fransen gevangenen die zich vol schaamte overgaven. De Fransen verlieten Vietnam. Ze werden vervangen door de Amerikanen, die de tweede Vietnamoorlog begonnen in 1955. Twintig jaar later moest ook deze supermacht Vietnam verlaten met de staart tussen de benen.

De Duitse militaire theoreticus Carl von Clausewitz (1780-1831) schreef een handleiding voor oorlogvoering die tot de dag van vandaag gebruikt wordt in militaire academies. Het is getiteld On War. In acht hoofdstukken behandelt hij onderwerpen als de aard van oorlog, theorieën over oorlogsvoering, strategie, tactiek, verdedigen, aanvallen en het maken van oorlogsplannen. Zijn principes zijn zo goed geformuleerd dat ze in het bedrijfsleven worden gebruikt in managementtrainingen waarbij concurrentie gezien wordt als oorlog.

Amerikaanse militaire historici hebben met Von Clausewitz in de hand geprobeerd te verklaren waarom Giap de oorlog had gewonnen en kwamen uit op een basisprincipe dat de Duitser had geformuleerd. Giap zelf geeft aan dat het om twee zaken gaat: het moreel van het volk en de techniek van verzet.
De Amerikaanse historici beamen dat en citeren Von Clausewitz die stelt dat “oorlog politiek is en politiek oorlog”. De Fransen en Amerikanen hebben oorlogvoeren gezien als een kwestie van superieure technologie. Als je die inzet tegen een volk met weinig vuurkracht en materieel, dan moet je wel winnen.
Giap liet iets anders zien: het gaat om mentale bevrijding. Als een volk ervan overtuigd is dat ze zichzelf kan bevrijden (morele opdracht), dan vindt ze de technische middelen om te zorgen dat ze bevrijd wordt. Het is geloven in jezelf tegen alle verwachtingen in. Dan ontstaat automatisch creativiteit en inventiviteit. De kunst van de politiek is om dat geloof in een volk te mobiliseren.

Ik zat op de middelbare school in Nederland toen ik meeliep in demonstraties tegen de Vietnamoorlog waar we scandeerden: Ho, Ho Ho Chi Min en Che, Che, Guevara. Ho Chi Minh was de politieke leider van de Vietminh en Giap de militaire leider. Ze waren een inspiratiebron voor de jeugd uit die tijd.
De Fransen zijn De Gaulle dankbaar dat hij hen van de Duitsers heeft bevrijd. De Vietnamezen zijn Ho Chi Min en Giap dankbaar dat zij hen van de Fransen hebben bevrijd. En de volkeren die geleden hebben onder het kolonialisme zullen Giap dankbaar zijn voor zijn lessen in dekolonisatie van de geest waarmee een kleine Vietnamees in staat is gebleken om grote reuzen op hun knieën te krijgen.

Sandew Hira