Internationale druk op Israël groeit: 'Onaanvaardbaar lijden in Gaza'

De wereldwijde kritiek op Israël’s oorlog in Gaza zwelt aan. Vooral landen uit het mondiale zuiden nemen het voortouw in de toenemende internationale veroordeling.

De publieke opinie keert zich in hoog tempo tegen Israël. Steeds meer regeringen geven daar gehoor aan, door openlijk kritiek te uiten of zelfs concrete maatregelen te nemen. In de afgelopen weken hebben verschillende Westerse landen sancties opgelegd aan Israëlische ministers. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Canada spraken in een gezamenlijke verklaring van een "onaanvaardbaar niveau van menselijk lijden" in Gaza.

Tegelijkertijd groepeert een groep landen uit het mondiale zuiden zich in wat zij noemen de Haagse Groep. Die club presenteerde deze week in Bogotá een reeks stappen om Israël te dwingen tot terughoudendheid in de bezette Palestijnse gebieden.

Wat is de Haagse Groep?
De Haagse Groep bestaat uit acht landen — Zuid-Afrika, Bolivia, Colombia, Cuba, Honduras, Maleisië, Namibië en Senegal — die zeggen zich te willen inzetten voor het internationaal recht en solidariteit met het Palestijnse volk. Ze stellen als doel de principes van het VN-Handvest te beschermen, waaronder het recht op zelfbeschikking.

De groep organiseerde deze week een bijeenkomst in de Colombiaanse hoofdstad Bogotá, waar ook landen als China, Spanje en Qatar aanwezig waren. VN-rapporteur Francesca Albanese, die door de VS werd gesanctioneerd vanwege haar kritiek op Israël, noemde de bijeenkomst "de belangrijkste politieke ontwikkeling van de afgelopen twintig maanden."

Aan het slot van de tweedaagse conferentie ondertekenden twaalf landen zes concrete maatregelen. Onder meer een wapenembargo tegen Israël, een verbod op scheepvaart die wapens vervoert naar het land, en een herziening van overheidscontracten met bedrijven die profiteren van de bezetting van Palestina.

Doen andere landen ook iets?
Ja, steeds meer.

Woensdag kondigde Slovenië een inreisverbod af voor de extreemrechtse Israëlische ministers Itamar Ben-Gvir (Veiligheid) en Bezalel Smotrich (Financiën). De Europese Unie als geheel wist geen overeenstemming te bereiken over sancties, dus Slovenië ging zelfstandig over tot actie.

De sancties bouwen voort op eerdere maatregelen van Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, het VK en Noorwegen, die beide ministers in juni sancties oplegden vanwege "aanzetten tot geweld". De twee zijn fervente voorstanders van de uitbreiding van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en herbevolking van Gaza met Joodse kolonisten.

Ook Turkije heeft inmiddels alle handel met Israël stilgelegd, totdat de humanitaire situatie in Gaza verbetert. Het Verenigd Koninkrijk heeft sancties opgelegd aan enkele kolonistenorganisaties en heeft vrijhandelsbesprekingen met Israël voorlopig gepauzeerd.

Zuid-Afrika bracht eind 2023 een genocidezaak tegen Israël aan bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ), inmiddels gesteund door landen als Colombia, Spanje, Ierland, Chili en Turkije. In januari oordeelde het ICJ dat er een "plausibel risico op genocide" bestaat en droeg het Israël op om humanitaire noodhulp toe te laten — iets wat sindsdien volgens de VN nog steeds wordt geblokkeerd.

Nieuwe golf van verontwaardiging
De internationale verontwaardiging bereikte deze week een nieuw hoogtepunt nadat Israël de katholieke Heilige Familiekerk in Gaza bombardeerde. Daarbij kwamen drie mensen om het leven. Zelfs de Verenigde Staten — doorgaans Israëls trouwste bondgenoot — uitte kritiek. Na wat werd beschreven als een "boze" telefoontje van president Trump, verklaarde Netanyahu’s kantoor "diepe spijt" over de aanval.

Sinds het begin van de oorlog heeft Israël volgens Palestijnse bronnen meer dan 58.000 mensen in Gaza gedood, het merendeel vrouwen en kinderen.

Ook religieuze leiders roeren zich. De Latijnse patriarch van Jeruzalem, Pierbattista Pizzaballa, en de Grieks-Orthodoxe patriarch Theophilos III bezochten de gebombardeerde kerk en veroordeelden de aanval.

Keert het tij internationaal?
Wereldwijd houden de massale protesten tegen de oorlog in Gaza aan. Uit een YouGov-enquête in juni bleek dat Israëls populariteit in West-Europa op het laagste punt ooit staat. Een soortgelijk onderzoek door CNN wees uit dat slechts 23% van de Amerikanen vindt dat Israël’s acties in Gaza volledig gerechtvaardigd zijn — in oktober 2023 was dat nog 50%.

Ook op festivals en publieke evenementen — van Glastonbury tot Open’er en Fusion — hebben artiesten en bezoekers zich massaal uitgesproken tegen het geweld in Gaza.

In eigen land neemt het verzet mondjesmaat toe. Organisaties zoals Standing Together, waarin Joodse en Palestijnse Israëli’s samenwerken, organiseren protesten tegen de oorlog. Daarnaast melden Israëlische media dat meer dan 100.000 reservisten weigeren op te komen voor dienstplicht. Er circuleren open brieven uit militaire kring waarin de oorlog wordt veroordeeld.

Maakt dit alles een verschil?
Voorlopig lijkt de extreemrechtse regering van Netanyahu koersvast. Recent stelde de regering voor om de hele bevolking van Gaza op te sluiten in een zogenoemde "humanitaire stad" — volgens critici een eufemisme voor een openluchtgevangenis.

Hoewel de VS kritiek uitte op de aanval op de kerk, blijft de strategische steun stevig. President Trump geldt binnen Israël als diplomatiek vangnet, ongeacht internationale stormen. Washington blijft Israël beschermen via vetorecht in de VN-Veiligheidsraad en militaire steun, en sanctioneert zelfs instellingen die Israël bekritiseren, zoals het Internationaal Strafhof (ICC), dat arrestatiebevelen uitvaardigde tegen Netanyahu en zijn toenmalige defensieminister Gallant.

Zolang die Amerikaanse steun standhoudt, voelt Israël zich grotendeels onaantastbaar. Maar naarmate de internationale isolatie groeit, kunnen de economische en diplomatieke gevolgen moeilijker te negeren zijn.