Brazilië kan geen leiderschap opeisen in Durban

Ofschoon Brazilië vindt dat de VN-klimaattop (COP17) in Durban een succes zal zijn, kan het land geen leidende rol opeisen tijdens deze top. Redenen daarvoor zijn volgens waarnemers dat de klimaatbegroting van het land niet relevant is, hij terrein verliest in de strijd tegen klimaatwijziging en ook op internationaal vlak zitten de omstandigheden niet mee voor Brazilië.

Op het land rust een grotere verantwoordelijkheid, omdat hij volgend jaar gastheer is van Rio+ 20, de VN-top over duurzame ontwikkeling. Maar Brazilië lijkt "een actievere rol te verzaken", te oordelen aan het "lauwe" document dat hij op 27 oktober heeft ingediend als onderhandelingsbasis voor Rio+20, zegt energie-expert Luiz Pinguelli Rosa. Hij is uitvoerend secretaris van het Braziliaans Forum voor Klimaatwijziging, een overlegorgaan van regering en burgerorganisaties.

Milieuorganisaties vrezen dat de regering gedurfdere voorstellen vermijdt om in een goed blaadje te komen bij de andere staatshoofden en regeringsleiders die naar Rio komen, vooral die van de industrielanden. Terwijl sterke voorstellen hen net hadden kunnen uitdagen en aantrekken, zegt Pinguelli, hoogleraar aan de Federale Universiteit van Rio de Janeiro.
Voor Rubens Born, adjunct-coördinator van Vitae Civilis, een ngo die de klimaatonderhandelingen volgt, "hangt het succes van Rio+20 af van de vooruitgang die op COP17 wordt geboekt." Deze zeventiende Conference of Parties (COP), de jaarlijkse vergadering van partijen in het VN-klimaatverdrag, is vandaag haar tweede dag ingegaan. De top wordt op 9 december afgesloten.

Versoepeling boswet
Brazilië kampt met interne tegenstellingen die zijn imago kunnen besmeuren en gedurfdere voorstellen kunnen afremmen, zegt Born. Het parlement behandelt een versoepeling van de boswet van 1965, wat de doelstelling om de ontbossing in het Amazonegebied af te remmen, in gevaar brengt. Bovendien ontpopt Brazilië zich tot een grote olieproducent door de recente ontdekking van enorme oliereserves voor zijn kust. Dat dreigt zijn energiematrix te "bevuilen", zegt Maureen Santos, expert internationale onderhandelingen van de Federatie van Internationale Organen voor Sociale en Onderwijshulp.

Met zijn grote infrastructuurwerken, zijn landbouwexpansie in het Amazonegebied en de Cerrado en zijn groeiende export van grondstoffen, heeft Brazilië het steeds moeilijker zijn milieulegitimiteit te handhaven, zeggen de waarnemers.

COP17
Toch heeft Brazilië een centrale rol te spelen in de internationale milieu-onderhandelingen. Hij beschikt over enorme natuurlijke hulpbronnen en gigantische reserves aan biodiversiteit, zoet water en tropische bossen, hij heeft het grootste aandeel van hernieuwbare energie in de energiematrix en het grootste landbouwpotentieel ter wereld. Het land van 192 miljoen inwoners was al een protagonist in het klimaatdebat vóór de Top van de Aarde in Rio in 1992. Basisconcepten zoals de historische uitstoot van broeikasgassen en het Mechanisme voor Schone Ontwikkeling (CDM) vonden hier hun oorsprong.

Op COP15, twee jaar geleden in Kopenhagen, speelde Brazilië een belangrijke rol met het voorstel voor een vrijwillig engagement om de uitstoot tegen 2020 met 36 tot 39 procent te verminderen en met de dramatische toespraak van toenmalig president Luiz Inácio Lula da Silva, die de armste landen hulp beloofde. Maar vandaag valt er niets meer te vernemen over een Braziliaanse bijdrage aan het Groene Klimaatfonds.

Kyoto Protocol
In Durban draait alles rond het voortbestaan van het Kyoto Protocol, het enige internationale instrument met bindende doelstellingen, dat volgend jaar afloopt. Als woordvoerder van de G77, de grootste groep van ontwikkelingslanden, voert Brazilië de strijd voor een tweede protocolperiode aan.

De discussies zijn intens en een akkoord is mogelijk, zegt de Braziliaanse onderhandelaar Luis Alberto Figueiredo. Tussen een mislukking en een ideaal akkoord – nieuwe doestellingen voor een tweede periode – is de meest waarschijnlijke uitkomst een verlenging van het bestaande protocol met twee of drie jaar om de onderhandelingen meer tijd te geven, zegt Morrow Gaines van Vitae Civilis.