Hamas-leider Ismail Haniyeh vermoord in Iran

Hamas-leider Ismail Haniyeh is vanochtend vroeg vermoord in Iran, aldus de Palestijnse militante groep en Teheran. De actie roept dreigementen om wraak op tegen Israël in een regio die al werd getroffen door de oorlog in Gaza en een toenemend conflict in Libanon.

De Iraanse Revolutionaire Garde bevestigde de dood van Haniyeh, enkele uren nadat hij aanwezig was bij een beëdigingsceremonie voor de nieuwe president van het land. Het zei dat het een onderzoek instelde.

Haniyeh, normaal gesproken gevestigd in Qatar, is het gezicht van Hamas' internationale diplomatie nu de oorlog die werd ontketend door de door Hamas geleide aanval op Israël op 7 oktober woedt in Gaza. Hij nam deel aan internationaal bemiddelde gesprekken over het bereiken van een staakt-het-vuren in de Palestijnse enclave.

De gewapende vleugel van Hamas zei in een verklaring dat de moord op Haniyeh "de strijd naar nieuwe dimensies zou brengen en grote gevolgen zou hebben", terwijl Iran drie dagen van nationale rouw afkondigde en beloofde wraak te nemen.

De Iraanse opperste leider Ali Khamenei zei dat Israël de gronden had verschaft voor "zware straf voor zichzelf" en dat het de plicht van Teheran was om de dood van de Hamas-leider te wreken, zoals die in de Iraanse hoofdstad was gebeurd. Iraanse troepen hadden eerder in de oorlog in Gaza al rechtstreeks aanvallen op Israël uitgevoerd.

Er was geen commentaar of claim van verantwoordelijkheid van Israël. Het Israëlische leger zei dat het de situatie aan het beoordelen was, maar had geen nieuwe veiligheidsrichtlijnen voor burgers uitgevaardigd.

Premier Benjamin Netanyahu zou om 16.00 uur bijeenkomen voor overleg met veiligheidsfunctionarissen.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken ontweek tijdens een evenement in Singapore een vraag over de moord op Haniyeh en zei dat een staakt-het-vuren in Gaza de sleutel was om bredere regionale escalatie te voorkomen. "Ik ga niet speculeren over de impact die een enkele gebeurtenis daarop zou kunnen hebben, heb ik in de loop der jaren geleerd."

Hij vertelde Channel News Asia dat de VS niet op de hoogte was van de moord en er ook niet bij betrokken was.

De moord, die plaatsvond minder dan 24 uur nadat Israël beweerde de Hezbollah-commandant te hebben gedood die volgens Israël achter een dodelijke aanval op de door Israël bezette Golanhoogten zat, lijkt de kans op een dreigend staakt-het-vuren in de 10 maanden durende oorlog in Gaza te verkleinen.

"Deze moord door de Israëlische bezetting van broeder Haniyeh is een ernstige escalatie die erop gericht is de wil van Hamas te breken," vertelde hoge Hamas-functionaris Sami Abu Zuhri aan Reuters. Hij zei dat Hamas, de Palestijnse islamistische groep die Gaza bestuurde vóór de Israëlische aanval, het pad dat het volgde, zou blijven volgen.

De Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant zei dat Israël niet probeerde de oorlog te escaleren, maar voorbereid was op alle scenario's. Tijdens een bezoek aan een luchtafweerbatterij prees hij de troepen die de aanval op de Hezbollah-commandant in Beiroet uitvoerden.

Reacties
Qatar, dat samen met Egypte bemiddelt bij gesprekken om de gevechten in Gaza te stoppen, veroordeelde de moord op Haniyeh als een gevaarlijke escalatie van het conflict.
"Politieke moorden en voortdurende aanvallen op burgers in Gaza terwijl de gesprekken gaande zijn, leiden tot de vraag: hoe kan bemiddeling slagen als één partij de onderhandelaar aan de andere kant vermoordt?" schreef premier Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani op X.

Egypte zei dat het een gebrek aan politieke wil van Israël toonde om de spanningen te kalmeren. China, Rusland, Turkije en Irak veroordeelden het ook.

De hoogste veiligheidsinstantie van Iran kwam bijeen om een ​​strategie te bepalen als reactie op de dood van Haniyeh, zei een bron met kennis van de situatie.

De Palestijnse president Mahmoud Abbas veroordeelde de moord en Palestijnse facties in de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever riepen op tot een staking en massademonstraties.

Publieke gezicht van Hamas
De moord op Haniyeh komt terwijl de campagne van Israël in Gaza het einde van zijn 10e maand nadert zonder enig teken van een einde aan een oorlog die dreigt te ontaarden in een breder regionaal conflict. De onderhandelingen over een staakt-het-vuren die door Egypte en Qatar zijn bemiddeld, lijken te zijn mislukt.

Tegelijkertijd is het risico op een oorlog tussen Israël en Hezbollah toegenomen na de aanval op de Golanhoogten waarbij zaterdag 12 kinderen omkwamen in een Druzendorp en de daaropvolgende moord op de senior Hezbollah-commandant Fuad Shukr.

Hezbollah heeft de dood van Shukr nog niet bevestigd, maar zei dat hij zich in het gebouw bevond dat door een Israëlische aanval werd getroffen.

Het Openbaar Ministerie van het Internationaal Strafhof heeft een arrestatiebevel aangevraagd voor Haniyeh vanwege vermeende oorlogsmisdaden, terwijl het tegelijkertijd een soortgelijk verzoek uitvaardigde tegen Netanyahu.

Haniyeh werd in 2017 benoemd tot de hoogste Hamas-functie en is heen en weer gereisd tussen Turkije en de hoofdstad van Qatar, Doha, om te ontsnappen aan de reisbeperkingen van de geblokkeerde Gazastrook en waardoor hij als onderhandelaar kon optreden in staakt-het-vuren-gesprekken of met Hamas' bondgenoot Iran kon praten. Drie van zijn zonen werden in april gedood bij een Israëlische luchtaanval.

Zijn dood, na de moord op zijn plaatsvervanger Saleh Al-Arouri in januari door Israël, laat Yehya Al-Sinwar, de leider van Hamas in de Gazastrook en de architect van de aanval op Israël op 7 oktober, en Zaher Jabarin, het hoofd van de groep op de Westelijke Jordaanoever, achter op hun plek maar ondergedoken.

De oorlog begon op 7 oktober toen door Hamas geleide strijders door de veiligheidsbarrières rond Gaza braken en een verwoestende aanval op Israëlische gemeenschappen uitvoerden, waarbij 1.200 mensen werden gedood en ongeveer 250 gijzelaars naar Gaza werden ontvoerd, volgens Israëlische tellingen.

Als reactie hierop lanceerde Israël een grond- en luchtoffensief in de kustenclave dat meer dan 39.400 mensen het leven heeft gekost, volgens gezondheidsfunctionarissen in Gaza, en meer dan 2 miljoen mensen in een humanitaire crisis heeft gebracht.