De Oekraïense president Volodymyr Zelensky (m) schudt de hand van de Noorse premier Jonas Gahr Store (3e rechts) tijdens een groepsfoto tijdens de top van de Europese Politieke Gemeenschap in het Mimi-kasteel in Bulboaca, Moldavië. (Foto: AP)
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky nam zijn zoektocht naar meer wapens en steun mee naar een uitgestrekte top van zo'n 50 Europese leiders in Moldavië op donderdag. Hij eindigde als het brandpunt van een evenement dat tot doel heeft regionale conflicten te onderdrukken en eenheid te versterken in het licht van de Russische oorlog.

De bijeenkomst van de pan-continentale Europese Politieke Gemeenschap, die alle Europese naties behalve Rusland en Wit-Rusland omvat, bracht de staatshoofden en regeringsleiders van 47 landen bijeen, maar de aandacht ging uit naar het zuiden en oosten van het continent - een regio die op een keerpunt is gekomen in haar relatie met Moskou vanwege de Russische invasie in Oekraïne vorig jaar.

Na een dag praten op het Moldavische platteland, zei Zelensky dat de beste veiligheidsgarantie voor Oekraïne het lidmaatschap van de NAVO en de Europese Unie was, en dat eventuele voorgestelde vredesplannen om de oorlog te beëindigen geen rekening konden houden met de Russische zorgen.

"Er is een agressor in deze oorlog en er is een slachtoffer", zei Zelensky tegen verslaggevers. "Een vredesplan kan niet worden voorbereid door de agressor."

De 27 landen tellende EU hoopte de top te gebruiken om de hand te reiken naar veel Oost-Europese landen die tientallen jaren in de Sovjet-Unie of onder haar directe invloedssfeer hebben doorgebracht, en om de verenigde reactie van het continent op de Russische agressie te versterken.

De keuze om de top te houden in Moldavië, een voormalige Sovjetrepubliek met ongeveer 2,6 miljoen inwoners, wordt gezien als een boodschap aan het Kremlin van zowel de EU als de pro-westerse Moldavische regering, die in juni vorig jaar de status van kandidaat-lidstaat van de EU kreeg op dezelfde tijd als Oekraïne.

De locatie van de top ligt op slechts 20 kilometer van de Oekraïense grens, en de president van Moldavië, Maia Sandu, heeft gewaarschuwd voor complotten van Moskou om haar regering omver te werpen met behulp van externe saboteurs.

Moldavië, het armste land van Europa dat aan drie kanten wordt omringd door Oekraïne, streeft ernaar om tegen het einde van het decennium lid te worden van de EU, en heeft consequent zijn steun betuigd aan Oekraïne en vluchtelingen opgenomen die op de vlucht zijn voor de oorlog.

Laat op de top zei Sandu dat haar land op een "onomkeerbare weg naar toetreding tot de Europese Unie" was en dat zij en haar Europese partners tegen Zelensky hadden gezegd dat "we Oekraïne zullen bijstaan zolang het nodig is".

Zelensky was de eerste buitenlandse leider die donderdag arriveerde op de toplocatie, een 19e-eeuws kasteel en wijngaard op ongeveer 35 kilometer van de hoofdstad Chisinau. Gekleed in zijn kenmerkende olijfgroene overhemd en cargobroek probeerde hij de twijfels over de toetreding van zijn land tot de EU en de NAVO weg te nemen, en vertelde hij de verzamelde leiders dat dergelijke twijfels door Moskou zouden worden uitgebuit.

Sinds het begin van de invasie, zei hij, "zijn de grenzen van de veiligheid in Europa in feite de grenzen geweest van onze vastberadenheid, ons vermogen om samen op te treden in het belang van onze volkeren en heel Europa. Hoezeer we twijfel ook kunnen afwijzen, we kunnen het kwaad van agressie afwijzen."

Zelensky drong aan op voortzetting van de westerse militaire hulp aan Oekraïne en zei dat het levens redde en "letterlijk de vrede versnelt". Hij drong erop aan dat alle landen die aan Rusland grenzen volwaardige leden van de EU en de NAVO zouden zijn, aangezien Moskou "alleen diegenen probeert op te slokken die zich buiten de gemeenschappelijke veiligheidsruimte bevinden".

"Als er geen veiligheidsgaranties zijn, zijn er alleen oorlogsgaranties", zei hij.

Andere deelnemers aan de top zijn de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Rishi Sunak.

Scholz en Macron voegden zich bij Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, voor een van de belangrijkste bijeenkomsten van de top: besprekingen met de leiders van Armenië en Azerbeidzjan, twee voormalige Sovjetbuurlanden van de Kaukasus die oorlogen hebben uitgevochten over een betwist gebied.

Recente onderhandelingen tussen de twee naties over het territoriale geschil hadden de hoop gewekt dat er op de Moldavische top een doorbraak zou komen. Maar na de gesprekken werd een nieuwe onderhandelingsronde aangekondigd voor juli in Brussel.

Ook op de agenda stond de recente opflakkering van de etnische spanningen tussen buurland Servië en Kosovo, waarvan de leiders de top bijwoonden. De NAVO heeft aangekondigd dat het 700 extra troepen naar het noorden van Kosovo zal sturen om de gewelddadige protesten de kop in te drukken na confrontaties met etnische Serviërs die deze week 30 internationale soldaten verwondden.

Het laatste geweld in de regio heeft de angst aangewakkerd voor een hervatting van het conflict van 1998-1999 in Kosovo, dat meer dan 10.000 levens eiste, meer dan 1 miljoen mensen dakloos maakte en resulteerde in een NAVO-vredesmissie die bijna een kwart eeuw heeft geduurd.

In een gesprek met verslaggevers in Oslo op donderdag riep de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, Kosovo en Servië op om "onmiddellijk stappen te ondernemen om de spanningen te de-escaleren en zich echt in te spannen voor normalisatieovereenkomsten".

"We steunen het proces van Europese integratie voor Kosovo en Servië, maar de huidige escalatie belemmert de inspanningen in die richting eerder dan dat het helpt", zei Blinken tijdens een informele bijeenkomst van NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in de Noorse hoofdstad. "We zoeken naar beide om verantwoordelijk te handelen."