Onderhandelaars hebben 'deal' over klimaatfonds

Onderhandelaars zeggen dat ze een potentiële doorbraak hebben bereikt over de neteligste kwestie van de klimaatbesprekingen van de Verenigde Naties, de oprichting van een fonds voor het compenseren van arme landen die het slachtoffer zijn van extreem weer dat wordt verergerd door de koolstofvervuiling van rijke landen.

"Er is een overeenkomst over verlies en schade", zo noemen de onderhandelaars het concept, zei de minister van Milieu van de Maldiven, Aminath Shauna, zaterdag tegen The Associated Press. Het moet later vandaag nog unaniem worden goedgekeurd in een stemming. "Dat betekent dat we voor landen als het onze het mozaïek van oplossingen zullen hebben waar we voor hebben gepleit."

Het conceptvoorstel van zaterdagmiddag kwam van het Egyptische voorzitterschap. Een tweede overkoepelend document van de leiders van de klimaatbesprekingen negeert de oproep van India om olie en aardgas uit te faseren, naast de overeenkomst van vorig jaar om de wereld te spenen van "onverminderde" steenkool.

Volgens het ontwerp van het compensatievoorstel – de kwestie wordt in de onderhandelingen "verlies en schade" genoemd – zouden ontwikkelde landen worden "aangespoord" om bij te dragen aan het fonds, dat ook zou putten uit andere particuliere en openbare geldbronnen, zoals internationale financiële instellingen. Tijdens de gesprekken waren de armste landen ter wereld, die weinig hebben bijgedragen aan de historische uitstoot van warmtevasthoudende gassen, verenigd in het aandringen op een dergelijk fonds.

"We zijn erin geslaagd om vooruitgang te boeken met een belangrijk resultaat", zegt Wael Aboulmagd, hoofd van de Egyptische delegatie. "Ik denk dat we er komen."

Het voorstel suggereert echter niet dat grote opkomende economieën zoals China moeten bijdragen aan het fonds, wat een belangrijke vraag was van de Europese Unie en de Verenigde Staten.

Het koppelt de oprichting van het nieuwe fonds ook niet aan een grotere inspanning om de uitstoot te verminderen, of beperkt de ontvangers van financiering tot de meest kwetsbare landen, wat een eerder voorstel van de Europeanen was.

Twee ontwerpen die door het Egyptische voorzitterschap zijn vrijgegeven, over inspanningen om de emissiereducties op te voeren en het overkoepelende besluit van de besprekingen van dit jaar, bouwen nauwelijks voort op wat vorig jaar in Glasgow was overeengekomen.

De teksten bevatten een verwijzing naar de minder ambitieuze doelstelling van de Parijse akkoorden om de opwarming van de aarde te beperken tot "ruim onder de 2 graden Celsius", wat volgens wetenschappers veel te riskant is.

Ze stellen ook geen nieuwe kortetermijndoelen voor voor zowel ontwikkelingslanden als ontwikkelde landen, die volgens experts nodig zijn om de meer ambitieuze 1.5C doelstelling te bereiken die enkele van de meer extreme effecten van klimaatverandering zou voorkomen.

Verlies en schade waren de allesoverheersende kwestie tijdens de twee weken durende gesprekken.

De EU deed dagen eerder een verrassend voorstel om een ​​fonds voor klimaatrampen te koppelen aan emissiereducties die verder gaan dan waartoe in het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 wordt opgeroepen. Die baanbrekende deal heeft tot doel de wereldwijde temperatuurstijgingen te beperken tot een ambitieuze 1,5 graden Celsius, en geen verandering dit jaar kan worden geïnterpreteerd als geen versterking van de inspanningen.

De bijeenkomst die bekend staat als COP27 is twee weken geleden van start gegaan en zou volgens de planning op vrijdag worden afgerond, maar het lijkt erop dat hij het hele weekend zal aanslepen.

Eerder op zaterdag wezen regeringsdelegaties en de Egyptische gastheren van de bijeenkomst met de vinger naar elkaar.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei dat de verantwoordelijkheid voor het lot van de gesprekken "nu in handen ligt van het Egyptische COP-voorzitterschap".

Ze zei dat de Europese Unie van de ene op de andere dag duidelijk had gemaakt dat "we hier geen document zullen ondertekenen dat aanzienlijk afwijkt van het pad van 1,5 graden Celsius, dat zou het doel van 1,5 graden begraven."

"Als deze klimaatconferenties ons terug zouden brengen, hadden we hier in de eerste plaats niet naar toe hoeven te reizen", zei ze.

De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken Sameh Shoukry, die als voorzitter van de top sprak, wees de schuld af. "De kwestie ligt nu bij de wil van de partijen", zei Shoukry op een persconferentie. "Het zijn de partijen die de gelegenheid moeten aangrijpen en de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen om de convergentiegebieden te vinden en vooruitgang te boeken."

Hij voegde eraan toe dat "iedereen de nodige flexibiliteit moet tonen" bij het bereiken van een consensus, en dat Egypte slechts "dit proces faciliteerde".

Bij een andere tegenslag testte de Amerikaanse topgezant John Kerry positief op Covid-19, hoewel hij slechts milde symptomen heeft en telefonisch samenwerkt met zijn onderhandelingsteam en buitenlandse tegenhangers, zei zijn woordvoerder laat op vrijdag.

Tijdens de klimaattop hebben de Amerikaanse, Chinese, Indiase en Saudi-Arabische delegaties zich gedeinsd gehouden bij het publiek, terwijl Europese, Afrikaanse, Pakistaanse en kleine eilandstaten meer uitgesproken waren.

Een belangrijk knelpunt blijft over het probleem dat verlies en schade wordt genoemd. De armste landen ter wereld dringen erop aan dat westerse koolstofvervuilende landen een fonds op richten ter compensatie van landen die zijn getroffen door klimaatextremen, zoals Pakistan en zijn verwoestende overstromingen, omdat de ontwikkelingslanden weinig van de warmtevasthoudende gassen in de atmosfeer hebben gebracht.

"Deze onderhandelingen zullen niet werken als het ene land tegen het andere wordt opgezet, het ene blok tegen het andere", zei de Ierse minister van Milieu Eamon Ryan, een van de leidende onderhandelaars over verlies en schade. "De enige manier waarop het zal werken, is als we gaan samenwerken en erkennen dat we een gemeenschappelijk doel hebben, omdat we in gemeenschappelijk gevaar verkeren en de enige oplossing een goede oplossing kan zijn."

Mohamed Adow, de belangenbehartigingsgroep voor het klimaat van Power Shift Africa, gaf de Verenigde Staten en de Europese Unie de schuld en zei: "Zij zijn de twee groepen partijen die momenteel de levering van onze solidariteitsresultaten uit Sharm el-Sheikh blokkeren en vertragen."

"We zijn nu, moet ik zeggen, heel dicht bij het krijgen van een verlies- en schadefonds," zei Adow. "En daarom zien we een van de grootste historische vervuilers dreigen met weg te lopen."

De Verenigde Staten is misschien een beetje van zijn standpunt veranderd en lijkt meer bereid om de oprichting van een verlies- en schadefonds te accepteren, maar de afdeling gaat nu over waar en hoe dat fonds wordt beheerd en wie er geld in steekt, zei Waskow.

Veel van de meer dan 40.000 aanwezigen hebben de stad verlaten en arbeiders begonnen de enorme paviljoens in de uitgestrekte conferentiezone in te pakken.

COP-bijeenkomsten zijn in de loop der jaren geëvolueerd om op handelsbeurzen te lijken, waarbij veel landen en branchegroepen stands en displays opzetten voor vergaderingen en paneldiscussies.

Bij veel stands stonden stoelen netjes opgestapeld klaar om te worden verplaatst en waren monitoren weggehaald, waardoor kabels aan de muren bungelden. Pamfletten en boekjes lagen verspreid over tafels en vloeren. Snackbars, waarvan de Egyptische organisatoren zeiden dat ze het hele weekend open zouden blijven, werden leeggehaald.

In het jongerenpaviljoen, een ontmoetingsplek voor jonge activisten, lag een stapel handgeschreven ansichtkaarten van kinderen aan onderhandelaars op een tafel, wat misschien een passende metafoor was voor de stand van zaken toen de gesprekken vastliepen.

"Beste COP27-onderhandelaars", las een kaart. "Blijf vechten voor een goede planeet."
Af en toe een windvlaag van de open deuren in de buurt blies enkele kaarten op de vloer.