Milieucriminaliteit: vernietiging planeet door corruptie en witwassen

Het Basel Institute on Governance is een onafhankelijke, internationale non-profitorganisatie die zich inzet voor het voorkomen en bestrijden van corruptie en andere financiële misdrijven en voor het versterken van het bestuur over de hele wereld.

Het heeft op 4 oktober 2022 de 11e Basel AML Index gepubliceerd. Deze publicatie trok niet alleen de aandacht vanwege de ranglijst van witwasrisico's in 128 landen, maar ook vanwege de grimmige boodschap: "in a fast-changing world, progress in addressing money laundering and terrorist financing risks is not moving fast enough".

In het verslag van dit jaar wordt uitgelegd dat een kleine verbetering van de risico's met betrekking tot de kwaliteit van de antiwitwaskaders van landen teniet wordt gedaan door toegenomen risico's op vier andere gebieden die door de Basel AML Index worden gemeten: corruptie en omkoping, politieke transparantie, financiële transparantie en politieke/juridische risico's.

Hoewel het witwassen van geld van jaar tot jaar een groot probleem blijft, evolueren de factoren die bijdragen tot het witwasrisico. Een van die ontwikkelingen is het groeiende besef dat zwakke plekken in het witwassen criminelen in staat stellen te profiteren van schade aan ons kwetsbare milieu. Daarom bevat de index van dit jaar een nieuwe indicator voor milieucriminaliteit in de reeks van (nu) 18 indicatoren.

Corruptie en witwassen vernietigen de planeet. Milieumisdrijven zoals illegale handel in wilde dieren, bosbouwmisdrijven, illegale mijnbouw en afvalhandel vernietigen onze natuurlijke hulpbronnen en bedreigen duurzame bestaansmiddelen. Samen zouden zij na drugshandel, mensenhandel en namaak de vierde grootste criminele industrie ter wereld vormen. Volgens schattingen levert milieucriminaliteit enorme illegale opbrengsten op, naar schatting 110 tot 281 miljard dollar per jaar. Het groeit jaarlijks met 5-7 procent, meer dan de groei van de wereldeconomie. Hoewel dergelijke ramingen uitgaan van talrijke veronderstellingen en dus met een korreltje zout moeten worden genomen, geven zij evenwel de omvang van het probleem aan.

De wereldgemeenschap is zich nog maar net bewust van de vele rollen die corruptie speelt bij het faciliteren van milieumisdrijven, met een aantal uitstekende inspanningen die voorop lopen. Onderzoek wijst ook op de talloze manieren waarop criminelen de enorme illegale opbrengsten witwassen en zo onze huidige milieuramp voeden.

De opname van de gegevens over milieucriminaliteit in de Basel AML Index sluit aan bij de krachtige aanbeveling van de Financial Action Task Force (FATF) dat milieudelicten moeten worden beschouwd als basisdelicten voor het witwassen van geld. Deze aanbeveling sluit op haar beurt aan bij verklaringen van andere instanties, van de Algemene Vergadering van de VN tot de Europese Unie, Eurojust en Interpol en het Milieuprogramma van de VN, dat het van essentieel belang is de financiële drijfveren van milieucriminaliteit aan te pakken - de corrupte deals en het witwassen van geld die criminele activiteiten vergemakkelijken en winstgevend maken.

Tot nu toe ontbraken betrouwbare gegevens over de risico's van milieucriminaliteit in landen. De Global Organized Crime Index heeft daar verandering in gebracht. De index, die in 2021 voor het eerst werd gepubliceerd door het Global Initiative Against Transnational Organized Crime (GITOC), kijkt naar zowel het criminaliteitsniveau als de weerbaarheid tegen georganiseerde misdaad in de 193 betrokken landen.

De AML-index van Bazel maakt gebruik van gegevens uit de GITOC-index over misdrijven met betrekking tot flora, fauna en niet-hernieuwbare hulpbronnen zoals mineralen. De nieuwe indicator krijgt een gewicht van 5 procent, wat overeenkomt met de bestaande indicatoren voor mensenhandel en drugshandel.

De FATF en haar regionale organen zijn in het kader van hun doorlopend programma van wederzijdse evaluaties begonnen met de beoordeling van de risico's van milieucriminaliteit in de rechtsgebieden. Deze beoordeling wordt echter alleen uitgevoerd als onderdeel van de bestaande FATF-aanbeveling 1 en onmiddellijke uitkomst 1 betreffende inzicht in risico's van witwassen en financiering van terrorisme en toepassing van een risicogebaseerde aanpak om deze risico's aan te pakken.

Het programma voor groene corruptie van het Basel Instituut ziet een snel groeiende vraag naar technische bijstand bij de toepassing van bestaande instrumenten voor de bestrijding van corruptie en andere financiële misdrijven op de aanpak van milieucriminaliteit.

Regeringen zien bijvoorbeeld steeds meer de waarde in van parallelle financiële onderzoeken in gevallen van illegale handel in wilde dieren en bossen, zoals de FATF aanbeveelt in het genoemde rapport. Hierdoor kunnen rechtshandhavingsambtenaren niet alleen de stropers en illegale houtkappers opsporen en verstoren, maar ook de handelaren op hoog niveau en hun corrupte tussenpersonen die van deze misdrijven profiteren. Hoewel het belang van deze parallelle onderzoeken steeds meer wordt ingezien, zijn ze nog te vaak een bijkomstigheid van inbeslagnemingen en arrestaties.

De landen waar het Green Corruption-programma momenteel actief is, lopen volgens de gegevens van de Global Organized Crime Index een middelgroot tot groot risico op milieumisdrijven. Inspanningen om de milieudelicten aan te pakken die de duurzame ontwikkeling van deze landen bedreigen, moeten hand in hand gaan met een grotere weerbaarheid tegen het witwassen van geld.

Mr. Samseerali Sheikh-Alibaks, MSc., AMLCA, CPAML