Waarom premier Rutte de rol van EU-boeman speelt...

Terwijl de EU-onderhandelingen over een herstelfonds voor coronavirus en een nieuw budget voor het blok in een impasse zijn terechtgekomen, is de Nederlandse premier Mark Rutte dit weekend door één leider aangewezen als de "man verantwoordelijk voor de hele puinhoop". De Hongaarse premier Viktor Orban beschuldigde hem daarvan, terwijl Spaanse en Italiaanse diplomaten hem "Mr. No no no!" noemden.

Opkomen voor het niet uitgeven van geld aan Europese projecten vereist een nee-zegger, en Rutte heeft de rol met berekende vastberadenheid op zich genomen als leider van een groep kleinere "zuinige" landen. Hoewel hij misschien een minder kleurrijk figuur is dan Margaret Thatcher een generatie geleden, is Rutte's bereidheid om de schamele mantel te dragen na het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU, stevig verankerd in de publieke opinie en het politieke thuis, schrijft Reuters.

Nederlanders, die het EU-lidmaatschap met een tweederde meerderheid steunen, zijn trots op zowel hun geschiedenis als handelsnatie als op hun traditionele calvinistische spaarzaamheid. Nederlandse belastingbetalers zijn zich ervan bewust dat zij naar verhouding tot de grootste bijdragers aan de EU-begroting behoren, en het idee om meer te geven of te lenen is niet populair.

De "Mr. No" benaming komt uit een videoclip van april, die vaak wordt geretweet, waarin een Nederlandse afvalverzamelaar schreeuwt tegen Rutte om geen geld te geven aan "die Italianen en Fransen".

"Oh, nee, nee, nee," antwoordde Rutte. "Ik zal dit onthouden."

Critici zeggen dat de Nederlandse terughoudendheid om nu uit te geven misplaatst is, gezien het grote handelsoverschot van het land met de rest van de EU. Unicredit-econoom Erik Nielsen betoogde zondag in een notitie dat de Nederlandse nettobudgetbijdrage van 2018 van 2,4 miljard euro “slechts een klein deel van het echte financiële verhaal vertelt”.

"Volgens het Tax Justice Network hielpen de Nederlandse belastingparadijsstructuren datzelfde jaar hen om 6,7 miljard euro aan belastinginkomsten binnen te halen uit Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje", schreef hij.

Maar gesprekken in Nederland richten zich vaker op de vraag of de Nederlandse welvaart het gevolg is van een hardere arbeidsethos, en of het eerlijk is om geld te delen met landen met een lagere pensioenleeftijd.

Ook de binnenlandse politiek speelt een rol. Nu de nationale verkiezingen in maart op komst zijn, moet de conservatieve VVD-partij van Rutte manoeuvreren met extreem-rechtse partijen voor precies die kiezers die het meest euro-sceptisch zullen zijn.

Bovendien mist zijn huidige centrumrechtse coalitie een meerderheid in het parlement. Elk compromis dat nu in Brussel wordt gesloten en dat te ver gaat in de ogen van de Nederlanders, wordt mogelijk later in Den Haag niet geratificeerd. Deze afwijzing gebeurde in 2005 en opnieuw, in 2016, met een deal die Rutte was overeengekomen.