De kiezerslijsten liggen ter inzage van de kiezers die kunnen
verifiëren of zij op de kiezerslijst voorkomen en of hun gegevens kloppen. Dit
is een standaardprocedure in Suriname en nuttig zowel voor de verkiezingen als
voor de bevolkingsadministratie, die hopelijk alle wijzigingen ook in haar
bestand doorvoert. In april 2019 bleek bij een peiling van NIKOS dat 46% van de
burgers in Paramaribo twijfelde of de verkiezingen wel eerlijk zouden verlopen,
terwijl 31% daar niet aan twijfelde en 22% het moeilijk vond om daar iets over
te zeggen. Er circuleren de laatste maanden allerlei geruchten, waarbij onder
meer is aangegeven dat er op de kiezerslijsten allerlei namen voor zouden komen
van buitenlanders zoals Haïtianen en Cubanen. Een element voor een eerlijk
verkiezingsproces is dat de
kiezerslijsten erg betrouwbaar zijn. Dat kan je bereiken middels
onafhankelijke verificatie. In dit
artikel wil ik daar onderbouwd met data wat over aangeven.
Hoe betrouwbaar was de kiezerslijst in
2015?
Vlak voor de vorige verkiezingen heeft NIKOS drie peilingen gedaan in
Commewijne, Paramaribo en Wanica. Daarbij werd een steekproef getrokken uit de
kiezerslijsten van deze districten. Dat betekent dat de enquêteurs een naam en
adres van een kiezer kregen, waarbij zij moesten nagaan in hoeverre die kiezer
inderdaad op dat adres woonde dan wel bekend was. Het resultaat daarvan is in
onderstaande tabel aangegeven. Uit de tabel blijkt dat gemiddeld 64% van de
kiezerslijst correct was, terwijl 21% niet helemaal of helemaal niet correct
bleek te zijn. Daarnaast was van 15% de status onbekend (dat kwam omdat de
enquêteurs slechts één keer zijn langs geweest op elk adres en er niemand thuis
was).
Bij de niet correcte kiezerslijst, bleek dat men vaak de persoon wel
kende, maar dat die niet meer daar woonde bijv. een zoon of dochter die
verhuisd was, of ouders die gescheiden waren, of een familie die het huis had
verkocht/verhuurd aan een andere bewoner (die de kiezer nog wel kende), e.d.
Vaak had de kiezer de verhuizing blijkbaar niet doorgegeven aan het CBB, waardoor
die persoon nog op de kiezerslijst stond met het oude adres. In de andere
gevallen wist men niets over de kiezer of bestond het adres gewoon niet. Dat
waren dus gevallen die echt niet op de kiezerslijst thuis hoorden. Uit de lijst
van die gevallen kon echter niet opgemaakt worden dat er sprake was van
systematische fraude.
Consequenties
Eén van de consequenties van een niet volledig correcte kiezerslijst is
dat er oproepingskaarten overblijven. Dat komt omdat degenen die deze kaarten
verdelen immers met hetzelfde probleem zitten, want ze kunnen de persoon niet
vinden op dat adres. In 2010 waren twee dagen voor de verkiezingen 50.750
oproepingskaarten oftewel 15% niet besteld. In gevallen waar het een naaste
familielid betreft, nemen de bewoners de oproepingskaarten vaak nog wel in
ontvangst om ze dan door te geven aan de persoon die elders woonachtig is,
zodat die 15% gezien moet worden als het percentage dat inderdaad onbestelbaar
was. Volgens de toenmalige directeur van Binnenlandse Zaken waren er echter ook
gevallen waar de kiezer de kaart niet in ontvangst wilde nemen, omdat hij/zij
niet wilde stemmen. Er is medio 2019 een onderzoek vanuit de overheid gedaan
naar de niet bezorgde oproepingskaarten. Het resultaat daarvan is mij niet
bekend, maar ik neem aan dat het CBB met die informatie het kiezersbestand
heeft kunnen opschonen.
Verificatie noodzakelijk
Ofschoon we mogen aannemen dat het CBB zijn best heeft gedaan, weten wij niet hoe correct de kiezerslijsten nu
zijn. Het NIKOS-onderzoek van 2015 laat zien dat het goed is om de
betrouwbaarheid onafhankelijk te doen verifiëren. Het verdient aanbeveling dat
vóór elke verkiezing het Onafhankelijk Kies Bureau (OKB) een onderzoek - op
basis van steekproeven - laat instellen in elk district naar de correctheid van
de gegevens van de kiezers, zodat de bevolking wordt gerustgesteld over de
betrouwbaarheid van de kiezerslijst. Indien het OKB dat niet doet, zouden
anderen dat kunnen laten doen. En uiteraard hebben de burgers zelf de taak om
hun gegevens na te gaan, maar daarmee kan je alleen iets over jouw eigen
gegevens zeggen en niet over de kwaliteit van de kiezerslijst. Mijn gegevens
bleken in ieder geval wel te kloppen.
Prof. dr. Marten Schalkwijk