Schets overgenomen uit: Politiek historische en volkenrechtelijke aspecten van het Surinaams-Guyanese grensgeschil van Evert Gonesh.
Aangeboden
Met
een knieval voor mr. Evert G. Gonesh voor zijn inzichten zoals neergepend in
het Surinaams Witboek van 1974 en voor zijn recente herinnering van belangrijke
details van het Tigri-geschil tussen Suriname en Guyana, doe ik een poging om een analyse, met juridische relevantie, te
maken. Mijn dank aan mr. Evert
Gonesh voor de inspiratie in deze.
In
1969 werd DEFPOL overvallen door de Guyana Defence Force en deze actie wordt beschouwd
als een transformatie van het geschil in het conflict. De transformatie markeert een halve eeuw!
De
Corantijnrivier is in zijn geheel
een Surinaamse rivier en de linkeroever vormt de grens tussen het grondgebied
van Suriname en Guyana. De voortzetting van de Corantijn in de Curuni en de
Opper Corantijn, wordt betwist. Volgens Suriname is de Opper Corantijn, de voortzetting
en volgens Guyana vormt de Curuni, de grens (zie schets). Dat het geschil een
erfenis is van een koloniaal verleden, maakt de oplossing moeilijk, maar niet
onmogelijk, nu twee bevriende en beschaafde naties, vele trajecten van
geschillenbeslechting kunnen volgen.
In 1966
heeft een onafhankelijk Guyana onderhandelingen gevoerd met een autonoom
Suriname in London en deze onderhandelingen kregen een negatieve ondertoon toen
Guyana de status van de Corantijn bestempelde als een internationale rivier en
niet als een Surinaamse. De onderhandelingen werden afgesloten zonder
resultaat, of die nou gewenst of ongewenst kunnen worden genoemd. Zonder af te
dwalen, sta ik stil bij 1967 toen een groep Surinaamse hydrologen, die aan het
werk was in de betwiste Tigri driehoek, werd verjaagd uit dit gebied. Ik durf
te wedden dat deze hydrologen kennelijk debiet metingen of andere hydrologische
onderzoeken aan het uitvoeren waren, welke het bewijs op tafel konden leggen,
dat de Opper Corantijn de (hydrologische) voortzetting is van de Corantijn.
In 1971
kwamen partijen in Chaguaramas overeen dat het geschil opgelost zal worden door
vreedzame mechanismen en in samenwerking met elkaar. De gestalte van
wederzijdse grenscommissies werd duidelijk zichtbaar en de frequentie van
communicatie tussen de commissies is nooit opgehouden, hoewel het niet altijd
even druk is op deze lijn. In Chaguaramas werd niet gerefereerd aan het concept
Grensverdrag welke in 1939 gereed lag en waarin de Curuni als grens werd
opgenomen tussen beide grondgebieden. Dit standpunt dient derhalve als verlaten
te worden beschouwd.
Ik maak een
stap naar het Statuut van het Internationaal Hof van Justitie, waar we
eigenlijk al zijn beland, nu de vreedzame geschillenbeslechting is gekozen en
benadruk artikel 38 van toepasselijke bronnen van Internationaal Recht. De
eerste bron is een verdrag en nu er geen verdrag is met betrekking tot de
status van de Opper Corantijn, kan worden uitgeweken naar het Gewoonte recht,
de tweede bron volgens artikel 38. Van gewoonte is sprake als is voldaan aan
twee vereisten namelijk : uniforme praktijk en opinio
iuris sive necessitatis, oftewel acceptatie van deze praktijk als te zijn
het recht. De regel van gewoonte recht kan worden doorbroken door de persistent objection, dus consistent protest
tegen deze regel. Uiteraard maak ik een versimpeld beeld van de theorie en
vertrouw op uw vergevingsgezindheid, maar nu de status van de Opper Corantijn
niet is gedefinieerd in een verdrag of conventie, is plaatsen van deze status
tegen een achtergrond van gewoonterecht onvermijdelijk. Als er in een periode
van 40 jaar niet is geprotesteerd tegen een regel van gewoonterecht, dan wordt
die regel geacht te zijn het recht. Daargelaten dat debietmetingen een bijna
perfect uitgangspunt kunnen zijn voor de vaststelling van de hoofd bronrivier
van de Corantijn, is bij een eventuele beslechting belangrijk dat er een goede
inventarisatie is van de 'protest momenten' tegen deze of gene regel van
gewoonterecht ten aanzien van de status van de Opper Corantijn als zijnde de
hoofd bronrivier van de Surinaamse Corantijn.
Zoals
bij jubilea altijd de beste wensen worden uitgesproken, zal ik bij dit jubileum
van 50 jaar, hoe ambivalent ook, de beste wensen uitspreken voor een positieve
beslechting van het Tigri dispuut, welke inmiddels (en gelukkig!) niet meer in
de sfeer van een conflict wordt benaderd. Misschien onnodig, maar wel gewenst dat de Surinaamse Natie,de Opper Corantijn voortzet!