Gerechtigheid

De media staan de laatste tijd bol van verjaarde misdaden die alsnog worden berecht. Het tribunaal in Den Haag heeft het er maar druk mee. Dit geeft alleen maar aan dat gepleegde misdaden kunnen verjaren in tijd maar nooit in het hoofd en het hart van de mens. Een mens wil niet rusten voordat het onrecht dat hem of haar is aangedaan, is bestraft. Vroeger nam men het recht in eigen hand en veroordeelde en bestrafte de dader naar eigen inzicht. Gelukkig is de samenleving geciviliseerder geworden en laat men de veroordeling nu over aan een gerechtshof.
Het Hebreeuwse woord voor ‘gerechtigheid’ is ‘sedaka’ en is afgeleid van het woord ‘saddiek’ wat ‘rechtvaardig’ betekent.

Het Griekse woord voor ‘gerechtigheid’ is ‘dikaioosunè’, ook dit woord is afgeleid van ‘dikaios’ ‘rechtvaardig’. Beide begrippen, gerechtigheid en rechtvaardigheid zijn heel sterk met elkaar verbonden en hebben dezelfde betekenis.
Velen denken dat gerechtigheid is, krijgen waar je recht op hebt. Maar gerechtigheid is natuurlijk wel iets meer dan alleen je eigen recht. Gerechtigheid heeft namelijk ook te maken met “doen wat recht is”. Als je dat zou willen, als jij in je leven zou willen doen wat recht is, en ook willen krijgen waar je recht op hebt, dan moet je wel eerst goed weten wat recht is. Hoe weet je nu wat gerechtigheid is? Om daar achter te komen, moet je kijken naar wat er in de Bijbel staat over gerechtigheid.

In het algemeen kunnen we stellen dat Gerechtigheid in het O.T. gezien wordt als een juist, zuiver en recht handelen naar de naaste toe. Tevens leert het O.T. ons dat God gerechtigheid is. Zijn handelen is rechtvaardig, zuiver, trouw en goed. Gerechtigheid kan ook breder gezien worden.

Wanneer we ons houden aan Gods wet en we doen wat God van ons vraagt dan ziet God dit als gerechtigheid. Gerechtigheid is Gods handelen naar Zijn beloften.
Het begrip gerechtigheid is een heel sterk begrip. Het wordt gezien als een overwinnende gerechtigheid die in de strijd met vijandige machten uiteindelijk de sterkste blijkt. Gerechtigheid is overwinnen in de strijd. Is standhouden in de strijd. En men wijst vonnis door de onschuldige (rechtvaardige) in het gelijk te stellen (te rechtvaardigen) en de schuldige (onrechtvaardige) te veroordelen.
Rechtvaardiging is een juridische term: Je staat in je recht op grond van feiten, op grond van schuld of onschuld. Rechtvaardigen is dus iemand vrij spreken op grond van feiten.

Om in de Bijbelse sfeer te blijven kan ik stellen dat we allereerst gerechtvaardigd worden door de vergeving van schuld. Zonden zijn daden die tegen Gods wil in gaan en schuld is de mate waarin je daarvoor verantwoordelijk gesteld wordt. Vergeving houdt in dat de schuld van een bekeerd mens is betaald door Jezus. Dat heeft Hij gedaan doordat Hij aan het kruis de schuld van de hele mensheid op zich genomen heeft en Zijn eigen zondeloze leven als schuldoffer heeft gegeven. Jezus heeft dus op Golgotha de vergeving mogelijk gemaakt voor de mensheid. Mensen denken vaak dat vergeving schenken, een teken is van zwakte. Dat is absoluut niet waar. It takes a very strong person to forgive.

Gerechtigheid komt voor in allerlei vormen: Het wordt gekoppeld aan de waarheid spreken, de vrede bewaren, eerlijk zijn, medeleven tonen, de wet naleven, zwakken beschermen en geven aan mensen die het minder goed hebben dan jij. Hier is echter een waarschuwing op z’n plaats, Maak er geen show van, doe niet goed alleen maar om gezien te worden of om een schouderklopje te krijgen. Doe goed vanuit je hart.

Ook in Suriname is men elk jaar, rond december, weer bezig om gerechtigheid te vragen voor de gepleegde moorden die bekend staan als’ de 8 december moorden.’ De mensen kennen nog steeds geen rust omdat er geen rechtvaardig handelen heeft plaatsgevonden, geen bekentenis van schuld, geen vragen om vergeving.

Een samenleving is rechtvaardig wanneer er rechtvaardige wetten zijn die voor iedereen gelden, (voor arm en rijk) en die in de rechtspraak onpartijdig worden toegepast. Dat is in het geval van de 8 decembermoorden nog niet gebeurd. Integendeel is er onderscheid gemaakt. De dader had en heeft nog steeds de houding van ‘ik sta onder en boven de wet, voor mij geldt een andere behandeling dan er in de wet geschreven staat.’ Men heeft zich zelfs schuldig gemaakt aan het doordrukken van de Amnestiewet, de rechtsstaat te ontkennen, te handelen in eigen belang om zo veroordeling te ontlopen. Maar wat men vergeet is dat waar een mens uiteindelijk op wordt beoordeeld is niet waar hij staat op momenten van comfort en macht maar op zijn gedrag in tijden waarop hij eerlijkheid en rechtvaardigheid moet laten zegevieren.

Men kan verschillende soorten rechtvaardigheid onderscheiden. Aristoteles maakte al onderscheid tussen de verdelende en herstellende rechtvaardigheid. Verdelende rechtvaardigheid is de eerlijke verdeling van de aanwezige goederen in een samenleving. Herstellende rechtvaardigheid is nodig wanneer er ongelijkheid en onrecht hersteld moet worden. Plato en Aristoteles beschouwden rechtvaardigheid als een deugd die een mens zich kan eigen maken en van waaruit hij rechtvaardig kan handelen. Een rechtvaardig mens geeft zijn medemensen waar zij recht op hebben en behandelt allen op gelijke wijze.

Men handelt rechtvaardig wanneer men aan het welzijn van de gemeenschap prioriteit geeft, het welzijn wil vergroten. Dat is dus niet gebeurd in Suriname. Men heeft met het doordrukken van de Amnesty wet, niet gedacht aan het welzijn van de hele bevolking maar aan het welzijn van een persoon.

Een rechtvaardige is anderen tot zegen. Het recht is erop gericht deze gerechtigheid te bewaren en ieders recht te beschermen. Wanneer de rechte verhoudingen zijn verstoord, moeten deze worden hersteld. In de rechtspraak wordt recht gedaan aan slachtoffers en worden boosdoeners veroordeeld en gestraft. Oordelen krijgt zo de klank van bevrijden. Het recht van de armen en verdrukten neemt een bijzondere plaats in, gerechtigheid is daarom nauw verbonden met barmhartigheid. Rechtvaardigheid is een van de belangrijkste eigenschappen van God. Zijn gerechtigheid gaat hand in hand met zijn barmhartigheid.

Een gepleegde misdaad die nog niet bestraft is, blijft knagen aan de mensen. Er komt maar geen oplossing of veroordeling met het gevolg bitterheid en een ontevreden gevoel. Echter nog een oorzaak voor deze deprimerende sfeer is dat er altijd twee partijen zijn die lijnrecht tegenover elkaar staan. De ene partij ziet de daad als moord en voor een ander is de dader een held. Kijk maar naar het recente proces over Kroatië. Voor een deel van de bevolking blijft de generaal een held en voor een ander deel is hij voor eeuwig een massa moordenaar die de strop verdient.

Hetzelfde gebeurt ook in Suriname. Een deel van de Surinaamse bevolking spreekt zijn afschuw uit over de 8 decembermoorden en roept om veroordeling dus gerechtigheid en een ander deel blijft excuses zoeken voor het gedrag van de dader en hem stroop om de mond smeren. Ook hier is er dus sprake van verdeeldheid en denkt het volk niet eender over deze gepleegde misdaad. Zolang deze verdeeldheid er is, zal er geen rust en vrede zijn, niet in de geest en ook niet in de harten.

Het klinkt misschien gek en toch denk ik dat we de oplossing van dit probleem kunnen vinden door liefde en gerechtigheid te verenigen. Maar hoe kunnen liefde en gerechtigheid samengaan? Alleen wanneer je gerechtigheid en liefde los van elkaar definieert, ontstaat het idee dat ze met elkaar in strijd zijn.
Gerechtigheid betekent dat de liefde altijd getoond moet worden of een situatie er nu wel of niet om vraagt. Je moet zowel liefdevol als rechtvaardig kunnen zijn. Bijv. Gods handelen over Adam en Eva, Sodom en Gomorra is daar een voorbeeld van

Liefde in de Bijbelse zin betekent niet dat je iemand maar in alles tegemoet moet komen, liefde is niet alsmaar krijgen en ontvangen. Liefde is geven, het is duidelijk verbonden aan gerechtigheid. Dat betekent dat er zorg moet zijn om het uiteindelijke welzijn van de hele mensheid te bewerkstelligen, er moet een drang zijn om te doen wat juist is en de implementatie van passende gevolgen voor verkeerde handelingen. Liefde en gerechtigheid moeten steeds hand in hand gaan. De gerechtigheid vraagt om betaling van de straf op de zonde. Echter, de liefde wil de relatie van mensen onder elkaar herstellen. Pas als de ene eigenschap begrepen wordt in het licht van de andere, zijn liefde en gerechtigheid in harmonie met elkaar. Ze zijn niet strijdig met elkaar, maar staan naast elkaar.

“Er is een groter gerechtshof dan alle bestaande rechtbanken en dat is het gerechtshof van het geweten.”

Josta Vaseur