Column: Brazilië

Wat is er aan de hand in Brazilië? Er speelt zich een drama af.
Het land telt 210 miljoen inwoners, waarvan de helft wit en de helft met een Afrikaanse achtergrond. In 1964 werd de linkse democratisch gekozen president Joao Goulart door een militaire coup verdreven. De militaire dictatuur duurde tot 1985 toen verkiezingen een burgerpresident aan de macht bracht.

In 1980 werd de Arbeiderspartij (PT) onder leiding van Lula opgericht. De partij heeft haar aanhang onder de armere delen van de Braziliaanse bevolking. Ze kwam in 2002 via verkiezingen aan de macht en bleef de verkiezingen winnen sinds die tijd. Dilma Rousseff werd pas in 2001 lid van de PT. Daarvoor was ze tijdens de militaire dictatuur één van de leiders van een gewapende guerrilla-groep en later van een links-radicale organisatie. Rousseff is radicaler dan Lula.

Tot 2010 heeft Brazilië een sterke economische groei gekend. De PT voerde sociale hervormingen in zoals de introductie van een armoede-bestrijdingsprogramma onder de naam Bolsa Familia. Arme families kregen financiële steun om kinderen naar school te laten gaan, hun huisvesting te verbeteren en hun gezondheidszorg te verbeteren. Er zijn 36 miljoen mensen boven de armoedegrens gekomen en nog eens 42 miljoen ging naar de middenklasse. Na 2010 ging het slechter met de economie en steeg de werkeloosheid.

Binnen de PT is een elite gegroeid van partijleiders die zichzelf persoonlijk hebben verrijkt. Van Rousseff is daar geen enkele indicatie van. Ze wordt voorgedragen voor afzetting niet vanwege corruptie, maar vanwege een rapport van de Rekenkamer dat ze de overheidsbegroting rooskleuriger heeft voorgesteld dan die in werkelijkheid zou zijn. Andere leden van haar partij zijn onderwerp van gerechtelijke onderzoeken naar corruptie. Maar het opmerkelijke is dat dat geldt voor praktisch alle partijen in het parlement. Corruptie is een groot probleem bij alle partijen.

De oppositie tegen Rousseff wordt aangevoerd door de rechtse media onder aanvoering van het mediaconcern Rede Globo van miljardair Roberto Marinho. Zijn vermogen wordt door Forbes Magazine geschat op US$ 5,5 miljard.
De rechtse krachten gebruiken misinformatie als belangrijk middel om de oppositie te mobiliseren. Zo wordt Rousseff verweten US$ 4 miljard te hebben gestoken in de infrastructuur voor de Olympische Spelen tussen 2010-2013. Ze legt uit dat in diezelfde periode haar regering US$ 850 miljard gestoken heeft in onderwijs en gezondheidszorg.

De regering van Rousseff was een coalitieregering van de PT en de Partij van de Beweging voor Democratie in Brazilië (PMDB) onder leiding van Michel Temer. De massa-demonstraties hebben ertoe geleid dat de coalitiepartner van de PT haar heeft verlaten, waardoor ze nu in een situatie is gekomen om afgezet te worden door het parlement. De rechtse elite wil al langere tijd af van de PT-regering om een neoliberale koers te kunnen varen. De economische crisis in combinatie met corruptieschandalen hebben ertoe geleid dat de massademonstraties een grote impuls hebben gehad. Sommige parlementsleden die voorgestemd hebben om haar af te zetten zijn zelf notoire corrupte politici. Het gaat dan ook niet om corruptie, maar om macht.

De laatste verkiezingen in Brazilië hadden plaatsgevonden in 2014. Rousseff had deze gewonnen met 52% van de stemmen. Het probleem van rechts is hoe dit verkiezingsresultaat ongedaan maken. Het ingewikkelde parlementair systeem van Brazilië, waar de oppositie in het congres de meerderheid heeft, bood de kans nadat de media en de oppositie van corruptie een issue maakte.
Hoe gaat het nu verder?

Het conflict tussen rechts en links gaat door. Beide partijen zullen massa-demonstraties organiseren met de kans dat het op geweld uitloopt. Als er nieuwe verkiezingen worden gehouden, dan is er een kans dat rechts wint en haar neoliberaal beleid voert. Links is dan over 4-5 jaar dan weer aan zet als zij voor die tijd niet door een coup wordt uitgeschakeld.

Sandew Hira