PSA test mag alleen na volledige info

Dezer dagen verspreidt de Nederlandse uroloog Evert Jan Barten in Suriname misleidende informatie over de waarde van de Prostaat Specifieke Antigeen test (PSA test).
Evidence-Based richtlijnen in de wereld m.b.t. indicaties voor het verrichten van de PSA test hebben een hoge mate van uniformiteit. De Nederlandse richtlijn is niet anders!
• Het verrichten van de PSA test behoort niet te worden gepropageerd voor mannen zonder klachten.
• Op de leeftijd jonger dan 50 jaar (sommige richtlijnen 55 jaar) en ouder dan 70 jaar is er met testen geen voordeel te behalen.
• Voor mannen van 50 jaar (of 55 jaar) tot 69 jaar mag de PSA test alleen worden uitgevoerd, nadat de mannen eerlijk en volledig geïnformeerd zijn over de voordelen, maar ook over de nadelen aan het testen verbonden.

Het voordeel van testen is dat een beperkt aantal mannen langer kan leven, omdat die uiteindelijk niet sterft aan prostaatkanker. Echter, na behandeling van prostaatkanker is de ‘Quality of Life’, voor veel mannen laag, vanwege niet zelden optredende impotentie en incontinentie voor urine.
Het meest frustrerende is te weten dat veel mannen bij wie de diagnose prostaatkanker werd gesteld, helemaal niet aan prostaatkanker zouden sterven, ook als zij niet behandeld waren. We zijn namelijk niet in staat om het groot aantal heel langzaam groeiende prostaatkankers te onderscheiden van het kleine aantal agressieve kankers.
Daardoor worden mannen met de traag groeiende kankers (die dus niet tot ziekteverschijnselen zullen leiden) onnodig behandeld.
Vergeet echter niet dat het allemaal begon met die onschuldig lijkende PSA test!

Na een positieve PSA test (er komen veel foutpositieve resultaten voor) volgt het nemen van een niet plezierige serie biopten. Bovendien, het nemen van prostaatbiopten is geen ongevaarlijke ingreep (citaat uit de Nederlandse richtlijn).

Het nemen van een besluit om een PSA test te ondergaan, wordt in alle richtlijnen ‘shared decision making’ genoemd, d.w.z. een tussen patiënt en arts bediscussieerd besluit. De arts die aan een man zegt dat de PSA test moet, is geen goede.


Frank Bueno de Mesquita
Stichting t.b.v. Evidence-Based geneeskunde in Suriname (Stg. EBGiS)
ebmasu@gmail.com

Reactie
De heer Bueno de Mesquita was blijkbaar niet aanwezig bij de lezing van dr. Evert Jan Barten, want wetenschapper heeft hetzelfde gesteld als wat de heer Bueno de Mesquita bepleit, namelijk dat de patiënt goed moet zijn geïnformeerd over de implicaties van een PSA test. Een eenmalige hoge PSA waarde betekent niet automatisch dat de patiënt prostaatkanker heeft. Maar een voortdurend stijgende PSA waarde is wel reden tot alertheid. Dr. Barten heeft tijdens zijn lezing de internationale visies gepresenteerd over de voor- en nadelen van een verplicht PSA bevolkingsonderzoek onder mannen boven de 50 jaar. Hij heeft onomwonden aangegeven persoonlijk geen voorstander te zijn van een dergelijk verplicht onderzoek, omdat het veel onnodig onderzoek en behandeling met zich meebrengt (in de Verenigde Staten denkt men hier anders over).

Waar er wel verschil van inzicht bestaat met de heer Bueno de Mesquita is dat volgens dr. Barten niet gewacht moet worden op klachten om dan een PSA test uit te voeren. Prostaatkanker ontwikkelt zich namelijk in het beginstadium zonder dat de patiënt klachten ervaart. Als er klachten merkbaar worden zijn de kankercellen meestal al verder ontwikkeld. Vooral mannen met een geschiedenis van prostaatkanker in de familie wordt aangeraden om tijdig een PSA test te doen. Ook andere mannen boven de 50 jaar die zich willen laten testen op hun PSA zijn welkom. De PSA test geschiedt uiteraard in nauw overleg met de patiënt, hierover bestaat geen enkel verschil van mening met de heer Bueno de Mesquita.