Er zijn landen die in dezelfde periode als Suriname onafhankelijk zijn geworden en zich veel beter hebben ontwikkeld. Cultuur, klimaat of kennisniveau maken niet het verschil. Dit zijn de fouten:
1. De democratie werkt niet zo goed. De afgelopen jaren heeft de ‘volksheerschappij’ rijke criminelen met strafbladen en lage morele normen aan de top gebracht.
2. Geen heldere visie. De dominante formule is kleptocratie. Er is alleen oog voor het vervloekte spul in de grond. De huidige goudbonanza gaat samen met armoede, aantasting van het milieu, criminaliteit en het witwassen van geld.
3. De overheid is groot en verkwistend. Veel ambtenaren weten niet wat hun taken of productienormen zijn. Op elk niveau moet je iemand kennen, anders gebeurt er niets.

4. De vrije markt is niet echt vrij vanwege nepotisme en corruptie. De overheid draagt hier een te grote broek. Haar rol moet beperkt blijven tot productveiligheid, sturen op nuttige, winstgevende bedrijven voor het land en het beschermen van de economie door het subsidiëren van bepaalde productiesectoren, zoals landbouw en toerisme. Er is te veel rompslomp voor bedrijven om op te starten en financiering te verkrijgen.
5. Zwakke instituten, als gevolg van nepotisme en patronage. Ministeries worden gezien als ‘eigendom’ van een toevallige coalitiepartij. Wie niet de juiste politieke kleur heeft, wordt uitgesloten. Het sjoemelministerie van Grondbeleid is een schoolvoorbeeld. Schaamlapjes kunnen de oneervolle dingen daar niet verhullen.

6. Er stroomt meer geld het land uit dan er binnenkomt. Dus, importbeperking. Steek de dollars die je bespaart in de eigen industrie. Als je dure buitenlandse pindakaas koopt, stimuleer je een buitenlands bedrijf. Maak producten waar andere landen behoefte aan hebben. Een commodity kan van alles zijn waar een mens behoefte aan heeft, bijvoorbeeld toerisme (tropisch bos). Als Suriname op grote schaal rijst kan produceren en exporteren, kan het dat ook met andere producten. Er moet waarde worden toegevoegd, bijv. bij het maken van parketvloerdelen uit rond hout. Goede verbindingen met je buren maken je ook rijk. Een brug met de oliestaat Guyana is goed.

7. Politici beloven goed onderwijs, goede gezondheidszorg en veiligheid. Hoeveel kost dat en hoe ga je dat betalen? Oorverdovende stilte. Het oplossen van begrotingstekorten door geld te printen was een verkrachting van de SRD.
8. Arbeid is een groot probleem in Suriname, maar er is geen immigratiebeleid. De Nederlanders hebben dat 150 jaar geleden opgelost met contractarbeid.
9. Enge belangen boven nationale belangen. Partijbelangen hebben decennialang verhinderd dat het kiesstelsel werd veranderd. In Coronie won men gemakkelijk twee zetels, maar de Coronianen hebben zich klaarblijkelijk nooit afgevraagd waarom ze achterbleven terwijl hun partij steeds alle zetels had.

10. Lage boetes en straffen hebben een averechts effect. Als mensen er goedkoop vanaf komen, is er geen reden om het gedrag te veranderen. Wilde dieren ga je niet te lijf met een bosje bloemen. Dus, hardrijden in het verkeer: auto in beslag nemen, hoge boete, zelf de sleepkosten betalen. Afval op straat gooien: duizenden SRD boete. Drugssmokkel: levenslang. Roof met geweld: minimaal 10 jaar. Moord: levenslang. Gevangeniscellen met meerdere personen (om kosten te beperken). Wie zou zich dan nog slecht gedragen?

11. Geen verschil tussen causaliteit en correlatie. Chan werd president, daarna stegen wisselkoers, inflatie en armoede, dus het is de schuld van Chan. Maar de oorzaak ligt vóór zijn aantreden. Mensen hebben de neiging om verre oorzaken niet te zien.
12. De overheid geeft onvolledige informatie. Als je iets verkoopt zonder veel informatie, zal de koper speculeren over wat je te verbergen hebt en je wantrouwen.
13. Grote inkomensongelijkheid en belastingontduiking. Het is ook in het voordeel van de rijken als hun sociale omgeving happy is dankzij een eerlijke inkomensverdeling en belastinginning.

14. Niet goed kunnen omgaan met schaarste. De één blijft op grote voet leven of kiest voor dure producten, de ander gaat bezuinigen, sparen, investeren om daar later de vruchten van te plukken. Wie gaat er vooruit?
Het leen-, print- en verspilbeleid in 2010-2020 eindigde in tranen. De nawerkingen zijn nog voelbaar. De financiële crisis was als een grote brand die snel begon maar moeilijk te blussen was. De shocktherapie van drastische bezuinigingen lijkt Suriname uit de brand te hebben geholpen, er zijn hoopvolle positieve signalen, maar voor u kan het er nog steeds ellendig uitzien. 

U betaalt de prijs voor een kleine groep die heeft geprofiteerd, terwijl de talrijke ministers van 2010-2020 met een vette kluif naar huis zijn gegaan. Chan vroegtijdig naar huis sturen zou een kostbare fout zijn geweest, omdat alles wat met moeite was bereikt ongedaan zou zijn gemaakt, of dat zou in ieder geval het risico zijn geweest.
Bovenstaande fouten zijn bekend. Goed bestuur is ook een commodity. Maar die koop je niet per stuk bij de Chinees op de hoek.

D. Balraadjsing