André Haakmat overleden op 85-jarige leeftijd
André Haakmat (1939-2024) is maandag op 85-jarige leeftijd in Amsterdam overleden. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in Suriname na de staatsgreep in 1980. Na de Decembermoorden heeft hij zich verzet tegen het bewind van Desi Bouterse. "André Haakmat, jurist en publicist, werd minister enkele maanden na de
militaire coup van begin 1980 in Suriname, in de overtuiging dat de
democratie snel zou worden hersteld. Maar hij onderging hetzelfde lot
als zoveel anderen die de omwenteling in goede banen meenden te kunnen
leiden", schrijven Hans Buddingh' en Sjoerd de Jong in een necrologie vandaag in NRC Handelsblad.
Eind 1982 viel Haakmat in ongenade bij Bouterse, toen hij met gelijkgezinden aandrong op vrije verkiezingen en herstel van de democratie. Op 8 december 1982 namen de militairen bloedig wraak: vijftien tegenstanders van het regime, onder wie vrienden van Haakmat, werden vermoord in Fort Zeelandia. Zelf was hij na een aanslag op zijn leven net op tijd het land ontvlucht.
Toen de militairen in 1980, vijf jaar na de Surinaamse onafhankelijkheid, de macht grepen in het land werkte Haakmat als onderwijsinspecteur in Amsterdam. Hij werd naar Suriname gehaald door zijn oude vriend Henk Chin A Sen, die op verzoek van de militairen als premier was aangetreden. Ze kenden elkaar van de Vereniging Ons Suriname in Amsterdam, waarvan destijds veel Surinaamse studenten lid waren.
Eenmaal in Suriname was Haakmat aanvankelijk adviseur van de regering. Nadat de grondwet was opgeschort en Chin A Sen was benoemd tot president, werd hij in de tweede burgerregering na de coup vicepremier en ‘superminister’ met de portefeuilles van Buitenlandse Zaken, Justitie, Leger en Politie. Hij was onder meer verantwoordelijk voor de oprichting van het Bijzonder Gerechtshof, een omstreden juridisch vehikel om ambtenaren en oud-regeringsleden te vervolgen voor corruptie. Wegens gebrek aan bewijs kwam het maar tot enkele veroordelingen. Tegen oud-premier Henck Arron, die de onafhankelijkheid tot stand had gebracht, kon niets worden ingebracht.
Aan Haakmats ministerschap kwam al in januari 1981 een eind, niet onverwachts. Met toespraken waarin hij zich "in hart en nieren een parlementaire democraat” noemde, had hij het ongenoegen van de legertop over zich afgeroepen. Ook was hij ongerust dat de militaire leiding zich zou ontpoppen tot een ware junta, onder druk van de steeds heviger protesten uit de Surinaamse samenleving. Als adviseur van de Moederbond, een grote vakbond, probeerde Haakmat in overleg met de militairen tevergeefs een terugkeer naar de democratie te bewerkstelligen. Eind 1982 escaleerden de spanningen, met een grote staking en dreigende taal van Bouterse. Haakmat overleefde op het nippertje een aanslag op zijn leven en wist via Frans-Guyana te vluchten naar Nederland.
In Nederland werd Haakmat een spil in het verzet tegen het bewind van Bouterse, al bleef hij door zijn politieke verleden ook omstreden. Hij hervatte zijn werk als jurist in Amsterdam en werd actief in de kinderbescherming. Geregeld kwam hij in de publiciteit met opiniestukken, interviews en boeken over Suriname. Zestien jaar na zijn vlucht reisde hij voor het eerst weer naar Suriname, waar hij een verzoeningsgesprek had met Bouterse, inmiddels leider van de politieke partij NDP. Niettemin bleef hij volhouden dat de voormalige legerleider moest worden berecht voor de Decembermoorden, schrijven Buddingh' en De Jong.
Vandaag
Gisteren
- GHFS viert 20-jarig bestaan met duurzame workshops
- Man dood aangetroffen in woning Boxel: politie onderzoekt misdrijf
- ECD haalt kipproducten zonder etiket uit de schappen supermarkt
- Make Suriname Shine: diplomatieke opleiding van start
- Traditioneel miniatuurhuis wordt ontmoetingsplek bij SAO
- President roept op tot nationale verbondenheid bij Diváliviering in Saramacca
- VHP Nederland doet voorstellen voor modernisering partijstructuur
- Stiefvader aangehouden voor zware mishandeling van 11-jarig kind
- President benadrukt publieke taak STVS bij viering 60-jarig jubileum
- De weg naar voedselzekerheid in Suriname
- DSB waarschuwt voor toename digitale fraude
- Zonnig en overwegend droog weer
- SBB stuit op bijkans 2.160 illegale bruinhartpalen bij EBS
- Suriname-Guyana handelsrelaties gaan nieuwe fase in
- President: Geen militaire acties in de regio; wel strijd tegen drugs
Eergisteren
- Quickscans onthullen grote misstanden: diepgaander onderzoek en externe audits nodig
- Suriname en Guyana willen krachten bundelen voor groei
- VWA en IDB bespreken voortgang arbeidsmarktproject
- Regering werkt aan schuldenverlichting, meer inkomsten en klimaatfinanciering
- Hof beslist: Vervolging Hoefdraad rechtmatig
- VES: Gezondheidszorg centraal in jaarrede; samenhang en uitvoeringskracht blijven onbenoemd
- Simons: Punt achter Decemberzaak; geen gratieverzoek, geen discussie
- Gratieaanvraag en de timing ervan
- NPS: Gratieverlening decemberveroordeelden niet aan de orde
- Offshore-capaciteit versterkt in aanloop naar GranMorgu-project
- Gajadien: VHP heeft geen nieuwe naam nodig, maar echte hervorming
- Warme dag met kans op buien
- Nieuwe RvC’s moeten orde scheppen binnen parastatalen LVV
- President benadrukt klimaatrechtvaardigheid en solidariteit tijdens Caricom-top
- Column: Ondoordacht gratieverzoek ontsteekt kruitvat in NDP-barak en bedreigt politieke stabiliteit
- Wijnerman uit Washington DC: Donorcoördinatie cruciaal voor duurzame resultaten