Column: Borrelpraat no. 735

“Tiktaktok, ruzie in’t groene kippenhok”
“Ja, grootvader Haan zegt: blijf bij Chaan”
“En kippetje Ettenelly zegt:‘uit het Chaanverband.”
”En onderhaan Djerrel tokt: het kippenhok beslist.”
“Maar ze weten toch dondersgoed dat die drie zetels minder helemaal geen probleem zal zijn voor de huidige coalitie; die blijft ruim boven 26 zetels.”
“Da waarom willen ze uit de coalitie?”
“Misschien om een daad te stellen en niet meer verantwoordelijk te zijn voor het beleid van deze regering zonder eenheid, maar met uiteenlopende veelheid.”
“Dat zou dan wel een daad van principe zijn, wat geen traditie is in onze politiek.”
“Zulke stappen worden ook als verraad enzo gezien. Je moet bij elkaar blijven, tot het bittere eind.”
“Maar als het partijcongres eind van deze maand zegt: uittreden, dan zal het moeten gebeuren.”
“Maar gebruikt Etnelly de ontevredenheid binnen de partij over de samenwerking met vooral de VHP niet om zelf een betere positie richting voorzitterschap binnen de partij in te nemen?”
“Zou best kunnen, want in het politieke bedrijf draait alles uiteindelijk om macht verwerven en die behouden.”
“Maar de NPS heeft toch eerder met de VHP een coalitie gevormd?”
“Jawel, maar daarbij hadden de Groenen het voor het zeggen. Nu zitten ze voor het eerst in een coalitie waar de Oranjepartij samen met de Gele partij het voor het zeggen hebben, en waarbij de Groenen een underdog positie innemen.”
“Tja, komt ervan als je niet genoeg zetels hebt binnengehaald, daarom gaat Etnelly met haar ellenlange slogan voor meer zetels voor de partij.”
“Zou het werkelijk een lift-up en meer zetels voor de partij betekenen als zij de eerste vrouwelijke voorzitter van de partij werd? Want met die huidige Bobonario halen ze straks nul zetels.”
“Maar waarom zegt een panellid bij die lezing van Vene dat het aftreden van deze regering ‘de populisten’ aan de macht zal brengen? Wie bedoelt hij met ‘die populisten?”
“Ik denk: de vorige regeer club, dus Tralala & Co.”
“Maar de huidige coalitie bestaat toch ook uit minstens twee grote populistische partijen?”
“Dus dat! Maar is er werkelijk sprake ervan dat de huidige regering zal vallen? Want zolang de ABOP in de coalitie blijft, is daar geen sprake van, al treedt de NPS er honderd keer uit.”
“En velen denken nog steeds in de termen van de oude grondwet, toen we nog een minister-president oftewel een premier hadden met een ceremoniële president.”
“Hoezo? Wat denken deze mensen dan?”
“Dat als de regering de meerderheid in DNA verliest en valt, de president ook valt en er nieuwe verkiezingen komen.”
“Ja, dat denken velen, maar dat klopt niet. Onze huidige grondwet kent geen premier, maar een ‘sterke’ president, dus een niet-ceremoniële president. Die valt niet als zijn regering valt, want hij is voor vijf jaren gekozen, net als z’n VeePee.”
“Dan hoe valt de president binnen deze grondwet, die we bij referendum in 1987 hebben goedgekeurd?”
“Alleen door een nieuwe te kiezen. En dat kan nu niet, want de Oranjepartij heeft meer dan één derde van het aantal zetels, dus geen enkele andere combinatie kan tweederde halen om een nieuwe president te kiezen.”
“Plus er is geen afzettingsprocedure van de president in deze grondwet geregeld. Dat heeft de huidige respectabele erevoorzitter van de NPS helaas nagelaten te regelen toen hij president was.”
“Dan wat gebeurt er als de huidige regering zijn meerderheid in DNA mocht kwijtraken?”
“De president ontslaat bijvoorbeeld dan de hele regeer ploeg, die wordt demissionair, en hij stelt  een nieuwe regering samen die wel kan rekenen op de steun van de meerderheid in DNA. Klarie.”
“Dus de president treedt dan niet af en schrijft geen nieuwe verkiezingen uit?”
“Klopt helemaal, jonge vriend in ons midden. De president blijft rustig zitten. Of hij treedt uit eigener beweging af, of hij wordt door een coup afgezet. Tra fasi no de.”
“Maar als het de president niet mocht lukken om een nieuwe regering samen te stellen die wel steunt op een DNA-meerderheid, dan moeten er dan toch wel nieuwe verkiezingen komen?”
“Dat kan, maar hoeft niet meteen. De president kan ervoor kiezen om een interim-regering, een tussentijds kabinet, samen te stellen, foutief genoemd een ‘Zakenkabinet’, die als hoofdopdracht krijgt om nieuwe verkiezingen voor te bereiden. Zo deed het interim kabinet van de heer May, en zo deed het interim kabinet van de heer Johan S.P. Kraag na de zogenoemde Telefooncoup.”
“Maar wat is dan een Zakenkabinet?”
“Dat is een regering die voornamelijk bestaat uit deskundigen, dus niet uit partijpolitieke ministers.”
“Hebben we wel zulke kabinetten gekend in Suriname?”
“O, jawel, de eerste en de tweede regering na de invoering van het Algemeen Kiesrecht waren  zakenkabinetten. Daarna nam het aantal onafhankelijke deskundigen in de regering bij de volgende kabinetten in snel tempo af, totdat er regeringen werden geformeerd die alleen maar uit politieke figuren bestonden, die soms wel, maar vaak niet terzake deskundig waren.”
“Maar dan kreeg je een verstrengeling van partijbelangen en staatsbelangen.”
“Klopt, en net daar begon de afgang van ons ambtelijk apparaat; dat werd steeds meer gevuld door politieke jaknikkers en ondeskundigen. Die deden blindelings wat hun partijvoorzitters via de politieke ministers in de coalitie van hen wilden.”
“Dus daarbij stonden partijpolitieke belangen boven het landsbelang?”
“Klopt helemaal, beste vriend. En daar begon de afgang van ons land.”
“Maar dat heeft zich met steeds heftigere golven voortgezet tot vandaag de dag.”
“Dat heb je goed gezien, beste jonge zuiplap in ons midden, en de vraag is of we er ooit uit zullen komen. Dit onding heeft zich in alles genesteld dat met het staatsapparaat is verbonden.”
“Intussen soso krukasani e pesa. En we kunnen maar niet meer dollars verdienen om onze munt te dekken, dus a koers e stijg nomo.”
“On terug te komen op die lezing in Grun Dyari: dus Vene heeft gelijk met het advies om Chan te ondersteunen om vooral dat aanpassingsprogramma van het IMF uit te voeren.”
“Natuurlijk heeft hij gelijk. Vene heeft drie termijnen uitgezeten, heeft zelf gezien welke fouten hij heeft gemaakt, vooral met betrekking tot het IMF.”
“En geheel vrij van grote zonden waren zijn regeerperioden echt niet, vooral die laatste, dus hij zal nu echt geen dom advies geven aan zijn partij.”
“Het wordt wel interessant. Proost daarop.”
 
Rappa