Hofpresident slaat terug: ‘Hof van Justitie controleert de rechter’

Hofpresident Iwan Rasoelbaks slaat terug na opmerkingen over de rechterlijke macht. Onlangs is publiekelijk de vraag opgeworpen ‘wie de rechterlijke macht, de rechter controleert’. Rasoelbaks: “De hoogste instantie van de rechterlijke macht met rechtspraak belast, met name het Hof van Justitie controleert de onafhankelijke rechter.” Verder zijn er wettelijke correctiemechanismen: verschillende rechtsmiddelen die personen kunnen aanwenden.

Personen die het oneens zijn met hun vonnis, en dus de deskundigheid van die rechter in twijfel trekken, kunnen gebruikmaken van het correctiemechanisme conform de wet: het rechtsmiddel van hoger beroep. In de beroepszaak kijken drie andere rechters naar de case, mede aan de hand van de motivering van die beslissing in eerste aanleg. “Een controlemechanisme buiten de rechterlijke macht om is niet geschreven in de leer van de trias politica. Ook niet in de moderne tijd daarop.”

Hiernaast bestaat het buitengewoon rechtsmiddel ‘herziening’ ter beschikking van de justitiabele, de advocaat en iedereen die meent belang te hebben. En dan is er nog het rechtsmiddel ‘derdenverzet’. Rasoelbaks: “Men kan dat aanwenden, maar dan moet men dat ook aanwenden en niet buiten schreeuwen en op sociale media allerlei dingen zeggen.”

Onderschat kracht correctiemechanisme niet
De hofpresident greep woensdag de beëdiging van notaris Naomi Stekkel aan om in te gaan op zaken rond de rechtspleging. “Onderschat u de kracht van dit wettelijk correctie mechanisme niet”. Personen mogen het “oneens zijn met een beslissing, het idee hebben dat een rechter niet onpartijdig is en kennelijk ook niet-onafhankelijk is”. Zij kunnen dan hoger beroep instellen tegen hun uitspraak waarin de motivering is aangegeven.

Rechters hebben een motiveringsplicht; elke beslissing wordt uitermate gemotiveerd met feiten en omstandigheden, met afwegingen van stellingen en rechtsregels die van toepassing worden geacht, legde hij uit. “Dan krijg je de conclusie: sorry één wint, één verliest. Ingeval de verliezer het idee heeft dat het niet deskundig, partijdig, etc. is, gaat die in hoger beroep.”

Wraak die rechter
Tal van brieven bereiken de hofpresident die gaan over scepsis over rechters. Rasoelbaks: “Wraak die rechter”. Klachten over partijdigheid en niet-onafhankelijkheid van een rechter worden ook binnen het kader van de rechtsmiddelen gecontroleerd, benadrukte hij.

“Bovendien weet elke advocaat dat indien in een voorfase feiten of omstandigheden bestaan die het wettelijke instituut van wraking tegen een rechter kunnen rechtvaardigen, dat dit incident in die rechtszaak aangewend kan worden.” Een hogere rechter gaat dan na of die wraking terecht is of niet.

Volgens de hofpresident zijn gegeven de ordening van de trias politica en van oudsher, de controlemechanismen tegen rechters ingebed in het wettelijk en rechtssysteem. Dit is niet anders in rechtsfamilies in civil law landen, zoals Nederland, Frankrijk, de Antillen en menig Spaanssprekend land, gaf hij aan.