De politicus merkte op dat het onderfactureren meer een normale zaak is geworden, dan een sporadische activiteit. Er is enige verbetering opgetreden, maar de taferelen zijn nog lang niet verholpen, meent hij. "Formeel weet je in dit land welke waarde de totale importen zijn. Als ik de totale importwaarde van alles dat geïmporteerd is en de hiervoor opgegeven waarde is voor 2020 SRD 14.2 miljard. Hieruit is 1.5 miljard aan belastingen geïnd (10,5%). Voor de eerste 4 maanden in 2021 is de totale geïmporteerde waarde SRD 5.7 miljard en aan belastingen geïnd 651 miljoen (11,4%)", betoogde Gajadien. Hij merkte op dat de minister van Financiën deze cijfers misschien nog niet zal hebben. Volgens hem is transparantie zoek. Hij vroeg de regering de informatie van elke import en export op te vragen en zichtbaar te maken.

"Als het vandaag zichtbaar was bijvoorbeeld zou cementprijs geen US$ 10 per zak zijn. Dit land wordt bestolen door zeker een importeur die niet schroomt om voor vracht uit Trinidad of Barbados (max 2 dagen) boven US$ 60 per metrieke ton te boeken, terwijl een ander schip uit Colombia of Santo Domingo (5 dagen) nog geen US$ 35 per metrieke ton aangeeft, zelfs vracht uit Europa is goedkoper dan die vracht uit Trinidad of Barbados. En voor dit soort bedrijven zijn er ook door de Centrale Bank van Suriname deviezen vrijgemaakt in het verleden. Wat men doet is de CIF prijs laten stijgen, omdat er geen invoerrechten worden betaald," voerde de fractieleider aan. Hij merkte op dat voor basislevensmiddelen geen invoerrechten betaald worden en dat er door bepaalde importeurs overgefactureerd wordt. En dan krijgen deze importeurs nog retentiedollars. Gajadien vroeg om alle informatie toegankelijk te maken voor eenieder. Dan zal de douaneambtenaar ook twijfelen om documenten die over- of ondergefactureerd zijn te tekenen, meent hij.

Het belastingsysteem moet volgens Gajadien ook aangepast worden om investeringen te stimuleren. "Met Inkomstenbelasting van bijkans 38% (zonder solidariteitsheffing), Dividendbelasting van 25%, Omzetbelasting van 10-12%, huurwaardebelasting, vermogensbelasting, invoerrechten etc etc stimuleren we niet alleen personen om belasting te ontduiken, maar ontmoedigen we personen hier te investeren. We kunnen wel voor de multinationals allerlei belastingvrijstellingen verlenen, maar voor onze eigen ondernemers worden er obstakels geworpen". Gajadien wil van de regering vernemen wat het beleid hierover is. Hij haalde aan dat de regering aangekondigd heeft om lokaal ondernemerschap te stimuleren. Hij kijkt uit naar de algehele hervormingen.

Ter stimulering van de productie is ook een goed ontwikkelde bankensector van belang. "We hebben wat kleine banken die niet in staat zijn om onze kapitaalmarkt te voorzien ter ondersteuning van de productiesector. Er zal gekeken moeten worden naar samenwerkingsverbanden met anderen internationale banken. Hiervoor zal er vanuit de overheid beleid ontwikkeld moeten worden ter stimulering van deze samenwerkingsverbanden. In de afgelopen periode hebben we juist gezien dat overheid gerelateerde financiële instellingen zijn gaan participeren bij de aankoop van aandelen bij banken. Voor zover ons bekend zijn er wel interesses van internationale banken vanwege investeringen in de oliesector om hun diensten alhier aan te bieden. Laten wij de condities zo snel als mogelijk creëren dat deze instellingen zich hier kunnen vestigen, liefst in een (afgedwongen) partnerschap met lokale banken. Ook zal gekeken moeten worden of wij onze bestaande kleine banken niet moeten fuseren. We zien dat ook terug bij de door te voeren voorstellen in het rapport van IMF. Vooralsnog merken wij dat de financiële producten/diensten die onze lokale banken bieden relatief duur zijn, maar zeker ook vanwege onze kleine schaal. Regering gaarne vernemen wij van u wat het beleid ter zake zal zijn in deze komende jaren", stelde Gajadien.

Wat de productiefactor energie betreft, met de Afobaka centrale met hydro-energie en de ruwe olie vanuit Staatsolie zou Suriname met deze voorzieningen voor de productiesector ten opzichte van vele andere landen een zeer concurrerende positie kunnen innemen. De inefficiënties bij de EBS dragen niet bij om deze positie te kunnen verzilveren, meent Gajadien. Hij wil van de regering weten wat de acties zijn die ondernomen zullen worden. De aangekondigde prijsaanpassing van elektriciteit zal niet alleen zorgvuldig moeten plaatsvinden, maar mag nimmer ervoor zorgen dat het produceren in dit land onmogelijk wordt gemaakt. "Laten wij het bedrijfsleven niet meer belasten dan de strikte kostprijs."   

Gajadien merkte op dat het land het moet hebben van exportbedrijven. Het identificeren van deze bedrijven en hun groeipotentie en deze te faciliteren zal bijdragen tot meer inkomsten voor de Staat. De instituten in dit land moeten versterkt worden, door wettelijke managementcriteria en sancties bij corruptie etc. door te voeren. "Wij moeten niet geconfronteerd zijn met president-commissarissen die ook directiefuncties vervullen. President, vanuit het parlement is gevraagd dat er bijvoorbeeld bij EBS en Surzwam opgetreden wordt. Wat is het probleem dat het niet kan? President, we kunnen veel willen, maar cultuuromslag zal moeten komen", merkt Gajadien op.

Over de Gamingboard wordt al jaren gesproken, "maar we zitten maar vast bij een personele invulling, terwijl wij weten dat het een van de belangrijke onderdelen is voor ons national risk assessment. Zeker in dit verband is goed op te merken dat wij een aangepast casinobeleid zullen moeten doorvoeren. De afhankelijke doelstelling hebben wij ons voorbij laten gaan, dat in grote hotels hier geïnvesteerd zou worden. President, onze norm van dertig kamers is achterhaald en is niet bevorderlijk. Laten wij hierin verandering brengen dat binnen drie jaren een casino vergunninghouder een hotel van minimaal 100 tot 150 kamers moet hebben en ook onder één entiteit. Want anders krijg je dat allerlei vergunningen worden verhandeld," stelde Gajadien. De regering antwoordt dinsdag op de vragen die gesteld zijn in de eerste ronde.