WHO: Dieren waarschijnlijk bron Covid-19

Een gezamenlijk onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en China naar de oorsprong van Covid-19 zegt dat overdracht van het virus van vleermuizen op mensen via een ander dier het meest waarschijnlijke scenario is. Een laboratoriumlek is 'uiterst onwaarschijnlijk', staat in een concept-exemplaar waar The Associated Press (AP) de hand op heeft weten te leggen.

De bevindingen waren grotendeels zoals verwacht en lieten veel vragen onbeantwoord, maar het rapport bevatte diepgaande details over de redenering achter de conclusies van het team. De auteurs stelden verder onderzoek voor op elk gebied behalve de hypothese van laboratoriumlekken.

De publicatie van het rapport is herhaaldelijk uitgesteld, waardoor vragen rijzen over de vraag of de Chinese zijde de conclusies probeerde te verdraaien om te voorkomen dat China de schuld krijgt voor de pandemie. Een functionaris van de Wereldgezondheidsorganisatie zei eind vorige week dat hij verwachtte dat het "in de komende dagen" klaar zou zijn voor vrijgave.

AP ontving maandag wat leek op een bijna definitieve versie van een in Genève gevestigde diplomaat uit een WHO-lidstaat. Het was niet duidelijk of het rapport mogelijk nog zou worden gewijzigd voordat het werd uitgebracht. De diplomaat wilde niet worden geïdentificeerd omdat ze niet bevoegd waren om het rapport vóór publicatie vrij te geven.

De onderzoekers noemden vier scenario's in volgorde van waarschijnlijkheid voor de opkomst van het virus genaamd SARS-CoV-2. Bovenaan de lijst stond de overdracht via een tweede dier, waarvan ze zeiden dat het zeer waarschijnlijk was. Ze beoordeelden directe verspreiding van vleermuizen op mensen als waarschijnlijk en zeiden dat verspreiding via "koude keten" voedselproducten mogelijk was, maar niet waarschijnlijk.

De naaste verwant van het virus dat Covid-19 veroorzaakt, is gevonden bij vleermuizen, waarvan bekend is dat ze coronavirussen dragen. Het rapport zegt echter dat "de evolutionaire afstand tussen deze vleermuisvirussen en SARS-CoV-2 wordt geschat op enkele decennia, wat duidt op een ontbrekende schakel."

Het zei dat zeer vergelijkbare virussen zijn gevonden in schubdieren, maar merkte ook op dat nertsen en katten vatbaar zijn voor het Covid-virus, wat suggereert dat ze drager kunnen zijn.

Het rapport is grotendeels gebaseerd op een bezoek van een WHO-team van internationale experts aan Wuhan, de Chinese stad waar Covid-19 voor het eerst werd ontdekt. Het team was  van half januari tot half februari in de stad.

Peter Ben Embarek, de WHO-expert die de Wuhan-missie leidde, zei vrijdag dat het rapport was afgerond en op feiten werd gecontroleerd en vertaald. "Ik verwacht dat in de komende dagen dat hele proces zal worden afgerond en dat we het in het openbaar kunnen publiceren", zei hij.

Het ontwerprapport geeft geen uitsluitsel over de vraag of de uitbraak begon op een vismarkt in Wuhan die in december 2019 één van de eerste clusters van gevallen had.

De ontdekking van andere gevallen vóór de uitbraak van de Huanan-markt suggereert dat het ergens anders is begonnen. Maar het rapport merkt op dat er mildere gevallen hadden kunnen zijn die onopgemerkt bleven en dat dit een verband zou kunnen zijn tussen de markt en eerdere gevallen.

"Daarom kan er momenteel geen definitieve conclusie worden getrokken over de rol van de Huanan-markt bij het ontstaan ​​van de uitbraak, of hoe de infectie op de markt is gebracht", aldus het rapport.

Terwijl de pandemie zich wereldwijd verspreidde, vond China monsters van het virus op de verpakking van diepvriesproducten die het land binnenkwamen en heeft in sommige gevallen lokale uitbraken als gevolg daarvan opgespoord.

Het rapport zei dat de koude keten, zoals bekend, een drijvende kracht kan zijn achter de verspreiding van virussen over lange afstand, maar was sceptisch dat het de uitbraak had kunnen veroorzaken. Het rapport zegt dat het risico lager is dan door luchtweginfectie van mens tot mens, en de meeste experts zijn het daarmee eens.

"Hoewel er enig bewijs is voor een mogelijke herintroductie van SARS-CoV-2 door de behandeling van geïmporteerde besmette diepvriesproducten in China sinds de eerste pandemiegolf, zou dit buitengewoon zijn in 2019, waar het virus niet wijd verspreid was", aldus de studie.