Inzet diaspora voor duurzame ontwikkeling?

President Santokhi erkent de waarde die de diaspora aan de ontwikkelingsinspanningen van Suriname kan toevoegen.  Met het instellen van de commissie ‘Diasporakapitaal en Diasporabank’ heeft hij een verdere stap gezet in het institutionaliseren van de betrokkenheid van de diaspora. Hoewel Santokhi het belang erkent van de betrokkenheid van diaspora bij ontwikkeling, ontbreekt het hem nog steeds aan het vermogen om gericht beleid te ontwikkelen en deze op effectieve schaal te realiseren. Dit verklaart de kloof tussen zijn plannen die er op papier goed uitzien en de effectieve beleidsmaatregelen en programma's die echt een verschil kunnen maken bij het betrekken van de diaspora.

De inspanningen van Santokhi zijn blijkbaar gericht op twee punten: hoe kan er financiering worden aangetrokken en hoe kan de technische knowhow in Suriname worden verbeterd? Als Santokhi zich wil richten op het betrekken van de diaspora dan zal hij de operationele kennis en vaardigheden moeten aantrekken die nodig zijn om zijn doelen effectief na te streven. Zijn grootste uitdaging is het opzetten van diaspora-instellingen zonder een zware wissel te trekken op de beperkte overheidsmiddelen.

Voortdurende monitoring, evaluatie en regelmatige aanpassingen zouden de basis moeten zijn van deze diaspora-instellingen. Deze wijze van aansturing is cruciaal om de uitvoering van de diaspora-programma’s te monitoren, de impact te meten en de bevindingen te gebruiken om de betrokkenheid binnen en buiten de overheid verder te verbeteren. Door beperkte monitoring en evaluatie kan het moeilijk zijn om de effectiviteit van de diaspora-instellingen volledig te beoordelen, om nog maar te zwijgen van de impact van de instellingen op de ontwikkelingsinspanningen van zijn regering.

Formele overheidsinstellingen
Het opzetten van formele diaspora-overheidsinstellingen vereist zorgvuldige planning gericht op het begrijpen van de behoeften, wensen en mogelijkheden van de diaspora. De manier waarop de diaspora-instellingen worden opgezet en hoe hun activiteiten worden vormgegeven, zijn kritische indicatoren voor succes. Het is belangrijk om de verdeling van verantwoordelijkheden binnen en tussen overheidsinstanties duidelijk af te bakenen en om voldoende ‘buy-in’ te creëren van de belangrijkste actoren. Als een instelling geen legitimiteit heeft, wordt ze vatbaarder voor politieke manipulatie.

Zorgvuldige planning en communicatie zijn ook belangrijk omdat delen van de diaspora (nu) weinig vertrouwen kunnen hebben in de huidige regering. Onder die delen van de diaspora die voornamelijk om economische redenen zijn geëmigreerd, kan de perceptie van alomtegenwoordige corruptie en ineffectief bestuur ook het vermogen van Santokhi om vertrouwen bij de diaspora op te bouwen, belemmeren. De diaspora-instellingen moeten bij het bepalen van hun agenda diasporapartners betrekken om vertrouwen en eigenaarschap te creëren. Echter moet er geen geprivilegieerde groep van ‘insiders‘ van diasporapartners opgericht worden. Daarenboven stopt de betrokkenheid van de diaspora niet op nationaal niveau. De mensen in diaspora zijn vaak geneigd om op lokaal niveau bij te dragen, meestal op hun plaats van herkomst, waar ze bekend zijn met de context en in veel gevallen nog familiebanden hebben.

Scala aan vraagstukken
Het behouden en laten voortduren van de betrokkenheid onder de diaspora betekent omgaan met een scala aan vraagstukken. Het wordt steeds complexer om de aard van de zeer verschillende gemeenschappen te definiëren, laat staan om hun veelzijdige sociale identiteit, attitudes, politieke tegenstellingen en wisselende verbindingen met Suriname te accommoderen. De Surinaamse diaspora is geografisch verspreid over de hele wereld, verre van homogeen, versnippert snel in uiteenlopende categorieën met heel verschillende behoeften en verliest langzaamaan de interesse in het land waar de (groot)ouders vandaan komen.

De problemen achter immigratie en erfgoed zijn inderdaad complex, maar de diaspora-instellingen dienen manieren te vinden om de betrokkenheid onder de diaspora te behouden en te laten voortduren. Dit kan bijvoorbeeld door een geboorterechtprogramma waarbij jongeren de kans krijgen om Suriname te ervaren in termen van werkomgeving en cultuur. Ook kan er gewerkt worden aan een plan om de braindrain te keren door programma’s op te zetten die de mensen in diaspora zal aanmoedigen om terug te keren naar Suriname en hun technische knowhow te delen. Zo worden deze mensen geholpen om iets terug te doen voor de gemeenschap en een omgeving te creëren waarin emigratie niet langer nodig is.

Veelbelovend alternatief financieringsinstrument
De diaspora kan terecht worden gezien als een veelbelovend alternatief financieringsinstrument. Door de diaspora te betrekken bij de ontwikkeling van Suriname, verbetert Santokhi niet alleen de economische vooruitzichten van het land, maar versterkt hij ook de banden tussen het thuisland en zijn diaspora. Echter, om schaalvergroting te bereiken, moet de verbinding tussen deze twee gemeenschappen een win-win situatie opleveren. Het is aan Santokhi om met zijn diasporabeleid voor beide gemeenschappen waarde te genereren.

Vincent Roep