‘TOP’ salarissen binnen parastatale bedrijven blijkt vaker een heet onderwerp van discussie te zijn, blijkens weer een recente uitspraak van de president. In het belang van een juiste analyse moeten wij nagaan wat nu precies een 'top' salaris is en onder welke omstandigheden het tot stand komt. Daarbij is van belang het onderscheid te maken tussen commerciële sectoren en sectoren die zich lenen voor het parastataal bedrijf en de consequenties van het één voor het andere. 

De belangrijkste methode die gehanteerd wordt is de zogenaamde 'beloningsmeetlat'. De beloningsmeetlat komt tot stand aan de hand van een 'peergroup'; een geselecteerd aantal ondernemingen waaraan een bedrijf zijn eigen activiteiten spiegelt en zo ook het salaris daarvan kan afleiden. Even grote bedrijven, die ongeveer dezelfde externe factoren op zich afgegooid krijgen naast elkaar zetten en hierop ook de salarissen van de CEO’s afstemmen. Te beginnen met de commerciële sector binnen de sector van parastatale bedrijven waar o.a. ook luchtvaartmaatschappijen en aardolie- en gasbedrijven vallen. De luchtvaart bijvoorbeeld is een heel overzichtelijke industrie. Er zijn een aantal andere airlines die even groot zijn. Bij andere industrieën en bedrijven is het echter een stuk lastiger om geschikte peers te vinden. 

Concluderend: wat is de maatstaf, wat willen wij eruit en welke besluiten moeten wij nemen. Populistische uitspraken kunnen een stemming creëren maar zullen geen groei, verbetering en ontwikkeling tot gevolg hebben. Voor echte verbetering moet de vraagstelling aansluiten op een duidelijk helder doel van de onderneming, rekening houdend met o.a. de sector, de concurrentie en de capaciteit. 

Ter illustratie een vergelijking:

De premier van Nederland verdient veel minder dan de CEO van de KLM en die van de Shell. Hoe kan dat? Eenvoudig uitgelegd: De premier is een verheven 'ambtenaar'/politieke functionaris en wordt betaald uit belastinggelden en de staat is geen commercieel bedrijf. De CEO van de KLM en van de Shell hebben daarentegen de leiding over een commercieel bedrijf en worden betaald uit de winsten van het commerciële bedrijf zelf. 

Een CEO en andere top managers worden aangetrokken op basis van hun deskundigheid en capaciteit om een bedrijf naar hogere niveaus te trekken. Zulke managers worden dan ook conform beloond voor hun prestaties en indien nodig ook daarop afgerekend. Wanneer je niet bereid bent goede salarissen op niveau te betalen, dan loop je de kans dat je ook niet die 'top' managers krijgt die daar gewenst zijn. Een bekende gezegde luidt: 'when you pay peanuts you will get monkeys'. Het ligt dus aan de aandeelhouder (eigenaar) om hieraan inhoud te geven en die juiste 'top' managers te vinden en aan te trekken. Deze kunnen indien nodig zelfs uit het buitenland worden aangetrokken, zie als v.b. de CEO van Emirates airlines, geen Emiratie, maar een Engels man. 

'Top' salarissen aan banden leggen is dus niet aan de basis van het structureel probleem bij de staatsbedrijven en is een negatie van de marktwerking. Het structureel probleem dat constant is, is dat er steeds verkeerde personen worden geplaatst. De keuzes worden gemaakt op basis van middelmatige kennis en deskundigheid (meer nog vanwege politiek en nepotisme) en niet voor 'top' klasse managers met integriteit, deskundigheid en succesvolle sector ervaring. De vraag moet worden gesteld: wie zet de aandeelhouder (regering) en met welk doel aan het stuur van deze bedrijven!? Hier zit het probleem en ook de oplossing. Het zijn de opeenvolgende regeringen (aandeelhouder/eigenaar) die een brevet van ongeschiktheid moeten krijgen, want zij zijn het die per slot van rekening de managers daar plaatsen. Zij moeten aansprakelijk gesteld worden samen met hun verkozen RVC leden voor het falend beleid!

Dienend leiderschap moet getoond worden als regering met echte daadkracht en actiegerichtheid, om structureel een verandering te brengen in deze situatie. Het besef moet aanwezig zijn dat bepaalde staatsbedrijven zeker niet meer als staatsbedrijven verder kunnen. 

Tot slot: bij 'top' prestaties horen ‘top' beloningen, zie in deze als voorbeeld profs in de sport, prof muzikanten in de muziek business etc. Het getuigt van ‘small thinking’ (bekrompenheid), wanneer wij vinden dat er geen 'top' salarissen horen bij top prestaties, maar eerder nog zwijgen over die dubbele en drie dubbele salarissen, die we maar blijven uitgeven aan personen die niet eens in de buurt komen om 'top' prestaties te leveren voor het land en volk.