Stop economische doodsspiraal, dollariseer nu

Suriname is gevangen in een economische doodsspiraal. Dollarisering van de economie kan de hoge inflatie terugbrengen en de economische crisis herstellen. Een dalende inflatie kan zorgen voor een toename van investeringen doordat langetermijnplanningen mogelijk worden. Ook de verlaging van de rentes op de staatsschuld, die nu uitzonderlijk hoog zijn, kan geld vrijmaken voor investeringen en de economie reactiveren. Deze ontwikkelingen kunnen leiden tot een stabielere economie die buitenlands kapitaal en buitenlandse bedrijven aantrekken. De werkgelegenheid kan dan toenemen, evenals de economische groei.

Dollarisering is het gebruik van een vreemde valuta - niet noodzakelijk de Amerikaanse dollar - naast of in plaats van de eigen valuta als wettig betaalmiddel. De term dollarisering kan dus ook worden gebruikt bij de officiële invoering van de euro (EUR) of de Braziliaanse real (BRL). Bij de dollarisering van landen in Latijns-Amerika (Panama, Ecuador, El Salvador) is gekozen voor de invoering van de Amerikaanse dollar (USD).

Over het algemeen loopt het dollariseringsproces in drie fasen: informele-, semi-officiële- en officiële dollarisatie. Bij officiële- of volledige dollarisering wordt een vreemde valuta geïntroduceerd als volledig wettig betaalmiddel. De centrale bank haalt de lokale munteenheid uit omloop en deze wordt vervangen door Amerikaanse dollars, euro’s of de ankervaluta. In bepaalde gevallen (bijvoorbeeld in Panama) wordt de eigen valuta gereduceerd tot munten of bankbiljetten met een lage waarde.

Informele dollarisering, ook wel de facto dollarisering genoemd, is de spontane acceptatie van een vreemde valuta door burgers en bedrijven zonder overheidswetgeving. Er is dus sprake van de circulatie van vreemde valuta zonder toestemming van de overheid. Bij semi-officiële- of partiële dollarisatie gebruiken overheden een of meerdere vreemde munten als secundair wettig betaalmiddel naast de eigen munt. Semi-officieel gedollariseerde landen hebben een binnenlandse centrale bank en voeren hun eigen monetair beleid. Buitenlandse valuta’s mogen gedeeltelijk naast de binnenlandse valuta gebruikt worden. De prijzen worden officieel in buitenlandse valuta of binnenlandse valuta aangegeven.

Dollarisatie economie
Door de ernstige economische crisis verliezen burgers, zelfstandige ondernemers en bedrijven steeds meer hun vertrouwen in de eigen munt. Het is niet verrassend dat velen hun Surinaamse dollars zo snel als mogelijk omzetten in buitenlandse valuta. Suriname is dus informeel gedollariseerd.

De suggestie moet echter niet gewekt worden dat officiële dollarisatie de ‘silver bullet’  (wondermiddel of simpele effectieve oplossing) is waarmee de huidige crisis kan worden opgelost. Eerst moet onderzoek worden gedaan naar de impact van dollarisering. Er moet politieke consensus gezocht worden en het besluit tot dollarisering moet grondwettelijk zijn. Dit allemaal betekent dat de instituties van Suriname zo sterk moeten zijn dat de officiële dollarisering op een gestructureerde wijze plaatsvindt en er een geleidelijke ontwikkeling komt die de samenleving voorbereid op en begeleid in de meest drastische verandering die de economie zal ondergaan.

In het verleden was het niet kunnen voeren van een eigen monetair beleid een legitiem politiek argument tegen een officiële dollarisering. Maar de huidige realiteit dwingt tot een heroverweging. Burgers en ondernemingen worden nu steeds meer gedwongen om voor diensten en producten in vreemde valuta te betalen. Maar velen hebben geen inkomsten in vreemde valuta.

Wat vinden zelfstandige ondernemers, micro-, kleine- en middelgrote ondernemingen (‘small businesses’) precies van het idee van een officiële dollarisering? De resultaten van een recente enquête laten zien dat tenminste 73% van de geïnterviewden voorstander is van een officiële dollarisering. De enquête is in augustus onder een niet-representatieve steekproef van 154 ‘small businesses’ uitgevoerd.

Dollarisatiewet
De Surinaamse dollar lijkt zijn aantrekkingskracht steeds meer te verliezen en de oproepen tot de invoering van een vreemde valuta om een einde te maken aan de verlammende inflatie in het land worden luider.

De huidige, ongecontroleerde informele dollarisering van de economie kan tot grote sociale en economische problemen leiden. Bij het opstellen van de plannen voor herstel en groei van de Surinaamse economie dient men zich daarom niet alleen te richten op politiek getinte en technocratische economische adviezen. Deze adviezen zijn doorgaans alleen gefocust op macro-economische resultaten en hebben geen oog voor de micro-economische en sociale consequenties van maatregelen.

De huidige economische crisis kan (ook) gezien worden als een crisis die de weg effent naar een nieuwe toekomst. We moeten accepteren dat de economie is gedollariseerd. Een officiële dollarisatie van de economie moet op voorhand niet als een politieke onmogelijkheid worden gezien. Voor de officiële dollarisering van de economie zal een dollarisatiewet nodig zijn. Het is tijd voor politici en beleidsmakers om de informele dollarisatie van de economie te onderkennen en het idee van een officiële dollarisering te omarmen. De ‘small businesses’ doen dat al.

Vincent Roep