Na marathonzitting: EU akkoord over coronaherstelplan

De EU-leiders hebben een deal gesloten over een enorm herstelpakket na het coronaviruspandemie. Het akkoord komt na vier nachten van gesprekken. Het gaat om € 750 miljard (US$ 859 miljard) aan subsidies en leningen om de impact van de pandemie in het 27-leden tellende blok tegen te gaan.

Tijdens de gesprekken werd een onderscheid gemaakt tussen landen die het zwaarst getroffen zijn door het virus en zogenaamde "zuinige" leden die zich zorgen maken over de kosten. Het is de grootste gezamenlijke lening die ooit door de EU is overeengekomen. Topvoorzitter Charles Michel zei dat het een "cruciaal moment" was voor Europa.

De deal is gebaseerd op een programma van € 390 miljard aan subsidies aan lidstaten die het zwaarst zijn getroffen door de pandemie. Italië en Spanje zullen naar verwachting de belangrijkste ontvangers zijn. Nog eens € 360 miljard aan leningen met lage rente zullen beschikbaar zijn voor leden van het blok.

Het pakket stelt leden in staat hun uitgaven te handhaven in de nasleep van afsluitingen die de openbare financiën ernstig hebben aangetast. Er wordt gecontroleerd of het geld niet wordt misbruikt. Ontvangers zullen uitgavenplannen moeten indienen bij de Europese Commissie en een meerderheid van de lidstaten zal projecten kunnen blokkeren.

Het pakket zal nu worden geconfronteerd met technische onderhandelingen door leden en moet door het Europees Parlement worden geratificeerd.

De leiders bereikten vanochtend vroeg overeenstemming na meer dan 90 uur aan gesprekken. Michel, de voorzitter van de Europese Raad, noemde het "op dit moment de juiste deal voor Europa".

De gemoederen waren tijdens de onderhandelingen vaak verdeeld. De "zuinige vier", Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Nederland, samen met Finland hebben zich verzet tegen subsidies van € 500 miljard. De groep stelde oorspronkelijk € 375 miljard vast als limiet. Andere leden, zoals Spanje en Italië, wilden niet onder de 400 miljard euro gaan.

Op een gegeven moment sloeg de Franse president Emmanuel Macron naar verluidt zijn vuisten op tafel, terwijl hij de 'zuinige vier' vertelde dat ze het Europese project in gevaar brachten. Het bedrag van 390 miljard euro werd voorgesteld als een compromis en "zuinige" landen zouden naar verluidt gewonnen hebben door de belofte van kortingen op hun EU-begrotingsbijdragen.

Een ander probleem was het koppelen van steun aan de "rechtsstaat". Hongarije en Polen dreigden allebei met een veto over het pakket als het een beleid zou aannemen om middelen in te houden van landen waarvan wordt aangenomen dat ze niet voldoen aan de democratische beginselen.

Reacties
President Macron zei dat het een "historische dag voor Europa" was. Michel stelde: "We toonden collectieve verantwoordelijkheid en solidariteit en we tonen ook ons ​​geloof in onze gemeenschappelijke toekomst."

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, twitterde. "Vandaag hebben we een historische stap gezet, waar we allemaal trots op kunnen zijn. Maar er zijn nog andere belangrijke stappen. Allereerst: de steun van het Europees Parlement krijgen. Niemand mag onze Europese Unie als vanzelfsprekend beschouwen."

De Nederlandse premier Mark Rutte, die de "zuinige groep" leidde, was verheugd over het akkoord, maar erkende het onstuimige karakter van de gesprekken. "We zijn allemaal professionals, we kunnen een paar klappen uitdelen", zei hij tegen verslaggevers.

Financiering
De Europese Commissie zal de 750 miljard euro op internationale markten lenen en de steun verdelen. De deal werd bereikt samen met een akkoord over de komende zevenjarige begroting van het blok, ter waarde van ongeveer € 1,1 triljoen.

Het Verenigd Koninkrijk, dat meer coronavirusdoden heeft geregistreerd dan enig ander Europees land, verliet de EU in januari en is niet betrokken bij de deal.