Pé a moni dé en de geur die rondwaart
01 May 2020, 08:33
foto


Suriname bevindt zich in crisis. Het wereldwijde Covid-19 virus heeft ons land in de greep. Het gaat in deze crisis om het beschermen van de volksgezondheid en het redden van de burgers. Al geruime tijd gaat het land gebukt onder een diepe economische crisis. Het redden hiervan op korte termijn is gedoemd te mislukken. De regering heeft het land verziekt en ontwricht door de torenhoge staatsschuld (22 miljard). De regering heeft buitensporig geleend. Veel assets zijn in onderpand gegeven. De financiële misère is zorgwekkend en het land is geclassificeerd tot junkstatus - vooralsnog, want de outlook is niet rooskleurig.

De voormalige governor van de Centrale Bank had getracht de impact van de spilzucht van de regering te mitigeren. De commerciële banken dienden 500 miljoen Amerikaanse dollar als kasreserve bij de moederbank te stallen. Daarvan had de Centrale Bank US$ 200 miljoen 'gepoold'. Het geld was uitgegeven, door de regering. In andere woorden: weg US$ 200 miljoen kasreserve, weg dollarspaargeld van burgers. Het feit dat 40% van de 500 miljoen dollar kasreserve werd gespendeerd, heeft twijfel gezaaid over de legitimiteit. De actie van de moederbank druiste tegen afspraken met de banken in. Daarmee is het vertrouwen van de banken ernstig geschaad. Kennelijk bewust; op welke andere wijze kan de handeling van de Centrale Bank uitgelegd worden? 

Het vraagstuk pé a moni dé is enorm belangrijk. Aan de samenleving is verantwoording verschuldigd: waaraan en waarom het spaargeld besteed was, wie de spelers zijn en hun rol, en waarom was niet vooraf overlegd met de banken. Deze vragen en andere dienen ongecensureerd beantwoord te worden. Bovendien is het vraagstuk rond de US$ 200 miljoen illustratief voor een geur die rondwaart: personen denken te kunnen doen en laten wat ze willen, zonder te overleggen met stakeholders, zich aan afspraken te onttrekken en verantwoordelijkheid te ontlopen. Een zorgelijke ontwikkeling. Een vrijwaringsconstructie is op geen enkele manier te verantwoorden - slecht voor Suriname, slecht voor de democratie. Onder géén beding moet worden toegestaan dat de samenleving, de banken in het bijzonder worden geschoffeerd. Dit is van principieel belang. We wanen ons nog immer in een democratie en het recht dient te zegevieren. 

Indien de schuldigen, boosdoeners bij de Centrale Bank werken, dient er schoon schip gemaakt te worden. Deze figuren hebben de Centrale Bank in diskrediet gebracht en afbreuk gedaan waar de moederbank voor moet staan. Het instituut Centrale Bank van Suriname dient het boegbeeld te zijn van vertrouwen (trust). Herstel van vertrouwen is het allerbelangrijkste, met prioriteit aan onafhankelijkheid en integriteit. Deze twee waarden dienen hoog in het vaandel te zijn bij de Centrale Bank. Een verantwoordelijkheid van de governor en raad van commissarissen. De boosdoeners schaden de integriteit van de moederbank en halen de statuur van de huidige governor onderuit. De governor zou zich flink achter de oren moeten krabben om (nog) met deze functionarissen te werken. Voor zover de schuldigen aan de Centrale Bank zijn verbonden, dienen zij de eer aan zichzelf te houden. Opstappen dus. De directeur Toezicht was al vertrokken; wie volgt? 'Niet te vertrouwen' is de achilleshiel. Blijven de schuldigen op hun positie, zal deze smet blijvend neerstralen op de verhouding tussen de financiële instellingen en de moederbank. Het is lastig voor te stellen om met dergelijke figuren nog samen te werken. De geur die rondwaart is fnuikend. Niet alleen voor de eigen financiële sector, maar evenzeer voor stakeholders buiten de landsgrenzen. 

Onderhavig vraagstuk verdient beschouwing in breder context. Periodiek rapporteren de commerciële banken fijnmazig aan de moederbank; dit in het kader van monitoring. Beschouwen we de afgelopen 10 jaar affaires in het bankwezen, kunnen vraagtekens geplaatst worden niet alleen bij het systeem van monitoring, maar ook bij risicomanagement en toezicht. Een juiste mindset en een stevige governancestructuur van checks and balances heeft invloed op de kwaliteit hiervan. Een review, een breed en diepgaand operational audit, is wenselijk om de weeffouten bij de Centrale Bank transparant te maken. 

De kans om het beter te doen is nu. Advies aan de governor en raad van commissarissen: kom snel met een integraal, transparant rapport en oplossing rondom de US$ 200 miljoen, versterk corporate governance, laat een onafhankelijke operational audit uitvoeren door een professional, herstel vertrouwen, haal de bezem door de bank en laat het bankieren over aan onze primaire banken. 

Tot slot. Deze bijdrage is géénszins bedoeld als een persoonlijke aanval op de huidige governor. Integendeel, ik acht hem the right man for the job, in een moeilijke tijd. Moeilijke tijden vragen om lastige, pijnlijke keuzes. Het zij zo. 

Ray Maliekhadien 
op persoonlijke titel 
Advertenties