* de staatsmachten overhoop liggen met elkaar;

* wantrouwen domineert en het vertrouwen in overheidscontrole-instituten is verdwenen;

* rechterlijke uitspraken worden genegeerd;

* de boven- en onderwereld in elkaar overlopen, en

* corruptie en ongelijkheid diepgaand verergeren?

Het doel van rechtsregels is juist om het rechtvaardigheidsgevoel in de samenleving aan te kweken en rechtvaardigheid te doen beoefenen. Het succes van dit doel is afhankelijk van een legitiem en effectief overheidsbeleid, alsook van uniforme en deugdelijke rechtstoepassing. Als sluitstuk vormt de onafhankelijke rechtspraak het mechanisme van een democratische rechtsstaat met betrekking tot de bescherming en instandhouding daarvan. Hierdoor wordt de democratische rechtsorde gerealiseerd, wat ons gemeenschappelijke fundament is dat onze grondrechten en burgerrechten moet waarborgen. In principe bepaalt de rechtsorde onder meer

* of strafbare handelingen achteraf wel straffeloos gemaakt kunnen worden of niet, zoals in de rechtszaak tegen overschrijdingen van de leningenplafonds;

* of kortgedingzaken jarenlang op een uitspraak mogen wachten of niet (grondwet artikel 10), zoals in de rechtszaak om de terugroepwet te effectueren die ongeveer vijf jaren duurde;

* of in het kader van lopende rechtszaken daden verricht mogen worden of niet (grondwet artikel 137), zoals het houden van verkiezingen terwijl er een rechtszaak tegen pre-electorale samenwerking gaande is;

* of het recht ondergeschikt is aan (economische) macht of grootkapitaal of niet;

* of de rechterlijke macht of individuele rechters wel mogen bezwijken onder druk van de regering of niet;

* of wetten die strijdig zijn met de grondwet mogen worden toegepast of niet;

* of anderszins ondeugdelijke rechtstoepassing wel geoorloofd is of niet;

* of de trias politica en het gezag van de rechtspraak en van de overheid gerespecteerd worden of niet;

* of in normale situaties politie-inspecteurs ongevraagd privéterreinen mogen betreden zonder verlof van de rechter-commissaris of niet;

* of het Openbaar Ministerie door de politiekorpschef mag worden gedesavoueerd of niet;

* of de politiekorpschef ook opsporingsopdrachten van veiligheidsinstanties en andere gezagsdragers mag uitvoeren of niet, en

* of de beginselen van behoorlijk bestuur, zoals de grondwet in artikel 3 lid f voorschrijft, door politieke partijen bij de kandidaatstelling moeten worden nageleefd of niet.

Als gedragswetenschap is de economie eveneens afhankelijk van deze rechtsorde, zowel van overheidszijde als particuliere zijde. Hoe politiek-economische beslissingen leiden tot wetten, die enge partij- en privébelangen moeten nastreven, en hoe ondeugdelijke rechtstoepassing dit faciliteert, zijn niet onbekend.

Enkele andere negatieve aspecten van het economisch handelen, die door de rechtsorde aan banden zouden kunnen worden gelegd of niet, zijn bijvoorbeeld oneerlijke concurrentie, nepotisme, misbruik van economische machtspositie, kartelvorming, corruptie, roof, milieuverontreiniging, kinderarbeid en kinderprostitutie. Enkele positieve aspecten, die door de rechtsorde kunnen worden bekrachtigd of niet, zijn bijvoorbeeld collectieve arbeidsovereenkomsten en slachtofferbescherming.

Zelfs uit dit minieme aantal voorbeelden is op te maken hoe verweven recht en economie wel zijn. Hoe het economisch handelen in een democratische rechtsstaat dient plaats te vinden, is dus niet alleen een kwestie van een legitiem overheidsbeleid (vooraf afstemmen met alle relevante actoren ter wille van de algemene wil), maar meer nog van uniforme en deugdelijke rechtstoepassing. Elke rechterlijke uitspraak beïnvloedt namelijk de rechtstoestand en rechtsorde, zij het soms tijdelijk en gradueel, wat afhankelijk is van het soort vonnis! Dit paradigma en de dienovereenkomstige werkwijze zullen dan resulteren in een virtuoze cirkel van goed bestuur. Deze virtuoze cirkel bevordert een constructief evenwicht tussen de drie staatsmachten, dat het vertrouwen in de controle-instituten van de overheid zal herstellen op weg naar de gewenste sociale cohesie. God zij met ons Suriname.