Er gaat geen dag voorbij of we horen spreken over de algemeen, vrije en geheime verkiezingen. In Suriname houden wij periodiek algemene en vrije verkiezingen. Onze verkiezingen zijn 'algemeen' in tegenstellingen tot de verkiezingen die in Suriname tot 1948 plaatsvonden op basis van beperkt of exclusief kiesrecht. Na 1948 was het kiesrecht inclusief. Niet de hoogte van de belasting die je betaalde of de opleiding die je had genoten bepaalde of je mocht gaan stemmen; het bereiken van een vastgestelde leeftijd was voldoende. 

Onze verkiezingen zijn 'vrij' in tegenstelling tot verkiezingen in totalitaire en semi totalitaire staten waar kiezers niet vrij zijn bij het uitbrengen van hun stem. Dat er gesproken wordt van 'algemene, vrije en geheime' verkiezingen is niet verwonderlijk. Zo staat het nu eenmaal in art. 61 van onze Grondwet. Maar daar had moeten staan: “algemene vrije verkiezingen met een geheime stemming”. Alleen de stemming is namelijk geheim. Terwijl wij enerzijds het principe van 'geheime stemming' hoog willen houden doen wij dat de das om middels vlagvertoon en het verstrekken van verschillend verkiezingspropagandamateriaal. 

Ooit - toen nog velen in ons land analfabeet waren - hadden symbolen, partijkleuren en het verkiezingspropagandamateriaal een functie. Wat is vandaag de toegevoegde waarde daarvan? Overigens is het ophangen van een partijvlag bij uw woning niet zo onschuldig als velen wel denken. Hoe groter uw afhankelijkheid hoe groter het risico dat u neemt. Personen van wie je afhankelijk bent, zouden weleens aanhanger van de tegenpartij kunnen zijn; met veel negatieve gevolgen voor u.  

Er zijn echter personen die aangeven dat de vlag die wappert voor hun huis niet hun politieke keuze weergeeft. “Mi e anga na fraga soso fudi den man mu yepi mi nanga wan tu sani ete”. Wie houdt wie voor de gek? 73 jaar geleden kreeg Suriname zijn eerste politieke partij. Meer dan 300 jaar kent Suriname kerkelijke instellingen; Christelijke, Hindu, Moslim of van een andere denominatie. Het is maar zelden dat je leden van deze instelling een vlag van hun gemeente thuis ziet ophangen. Maar zeg iets over hun geloof en u zult het weten. Niet voor niets zingen enkelen zo graag en overtuigd: ”Wan fraga e way dipi ini mi, dipi ini mi”. Het zou ons zoveel geld besparen als het ook zo was met politieke partijen. Liefde en vertrouwen niet vanbuiten, maar van binnenuit. 

Er waren tijden in Suriname toen mensen zeiden: “Mi brudu grun”. Al dat verkiezingspropagandamateriaal maken de verkiezingen extra duur. Men moet zoeken naar sponsors. In veel gevallen zijn dat niet meer dan politieke investeerders, personen die van het “gedoneerde” bedrag graag tijdens de regeerperiode het veelvuldige in diensten of baar geld wensen te ontvangen. Immers, alleen de zon gaat voor niets op. Niet zelden worden deze sponsors het eerst en ruim bediend. Na het voldoen van deze ferplekti payman blijft er veelal onvoldoende geld over om wat voor die kleine trouwe kiezers te doen. En zo blijven zij keer op keer de gebeten hond.

Mijn vader was het toonbeeld van wat geheime verkiezingen horen te zijn. Bij ons thuis hebben wij vele belangrijke politici mogen verwelkomen. Daar vallen ook Johan Adolf Pengel, Frank Essed en Desi Delano Bouterse onder. Mijn vader bracht steeds weer zijn stem uit, maar nooit heb ik geweten op welke partij. Als dominee en later als bisschop vond hij het kennelijk niet opportuun daarover te praten, althans niet met ons. Van mijn moeder wist ik ook niet op wie zij stemde. Zij liet echter duidelijk haar sympathieën en antipathieën blijken. Menig politiek zwaargewicht die ons bezocht kreeg van haar niet veel meer dan een zuinig handje. Later zou ze me vertellen waarom. Zo leerde ik al vroeg dat vrouwen, wat politici betrof, kennelijk – toen(?) - over andere zaken discussieerden en leerde ik al vroeg te relativeren.

Zou het bij verkiezingen niet moeten gaan om wat politici van plan zijn te doen voor land en volk na het behalen van verkiezingswinst? Partijkleuren zijn bijzaken die in welvarende landen haast verdwenen zijn. In onderontwikkelde landen word je totaal gekleed door de partij, maar duurzame ontwikkeling kun je op je buik schrijven. Wie verstandig is laat de partijkleuren voor wat ze zijn. Die maakt optimaal gebruik van het recht om te bepalen wie het land in de komende 5 jaar zal regeren. Op de verkiezingsdag is de kiezer oppermachtig door het geheime karakter van de stemming. Verstandigen laten zich door niets en niemand dirigeren. In het stemhokje bent u alleen; indien u gelovig bent … met uw God.

Hans Breeveld