Generaal Soleimani (62) werd beschouwd als de op één na machtigste figuur in Iran na de Opperleider Ayatollah Ali Khamenei. De nachtelijke aanval, geautoriseerd door president Donald Trump, betekent een dramatische escalatie in een 'schaduwoorlog' in het Midden-Oosten tussen Iran en de Verenigde Staten en zijn bondgenoten, voornamelijk Israël en Saudi-Arabië. De top Iraakse militie commandant Abu Mahdi al-Muhandis, een adviseur van Soleimani, werd ook gedood in de aanval.

De aanhoudende Amerikaans-Iraanse vijandelijkheden escaleerden vorige week scherp met een aanval op de Amerikaanse ambassade in Irak door pro-Iraanse militiemannen na een Amerikaanse luchtaanval op de militie van Kataib Hezbollah, opgericht door Muhandis. In antwoord op de aanval van vrijdag zei de premier van Irak dat Washington een deal had geschonden voor het houden van Amerikaanse troepen in zijn land.

Israël heeft zijn leger zeer alert gemaakt en Amerikaanse bondgenoten in Europa, waaronder Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland, uitten hun bezorgdheid over een escalatie van de spanningen. Het Pentagon zei dat de 'Amerikaanse militairen beslissende defensieve actie hebben ondernomen om Amerikaans personeel in het buitenland te beschermen door Qassem Soleimani te doden”. Trump gaf opdracht tot de aanval om toekomstige Iraanse aanvalsplannen te verstoren, stond er.

Amerikaanse functionarissen zeiden op voorwaarde van anonimiteit dat Soleimani werd gedood in een drone-aanval. De Revolutionaire Garde van Iran zei dat hij stierf in een aanval door Amerikaanse helikopters. De Amerikaanse ambassade in Bagdad drong er bij alle Amerikaanse burgers op aan om Irak onmiddellijk te verlaten. Amerikaanse werknemers van buitenlandse oliemaatschappijen in Basra waren zich aan het voorbereiden om het land te verlaten, maar het Iraakse ministerie van Olie zei dat de productie en export onaangetast waren. De olieprijzen stegen met meer dan US$ 3 per vat door de bezorgdheid over de verstoring van de leveringen in het Midden-Oosten.

Khamenei zei dat wrede wraak het lot was van de 'criminelen' die Soleimani doodden en zei dat zijn dood het verzet tegen de Verenigde Staten en Israël zou verdubbelen. In verklaringen van staatsmedia riep hij op tot drie dagen nationale rouw en benoemde hij Soleimani's plaatsvervanger, brigadegeneraal Esmail Ghaani, om hem te vervangen als hoofd van de Quds Force.

De Amerikaanse staatssecretaris Mike Pompeo, die tot Fox News sprak, verdedigde de actie als wettig en voegde eraan toe dat het risico om niets te doen met Iran enorm was. Hoewel de Verenigde Staten geen oorlog met Iran zocht, zou het niet stand-by blijven en Amerikaanse levens in gevaar zien komen, zei hij.

Als leider van de Quds Force, de buitenlandse arm van de Revolutionaire Garde, speelde Soleimani een sleutelrol in de strijd in Syrië en Irak. Meer dan twee decennia stond hij aan het front van het projecteren van de militaire invloed van de Islamitische Republiek in het Midden-Oosten, waarbij hij de status van beroemdheid kreeg in binnen- en buitenland. Iraanse staatstelevisiepresentatoren droegen zwart en zonden beelden van Soleimani die door een verrekijker door een woestijn tuurde en een soldaat begroette, en van Muhandis die tot volgers sprak.

President Hassan Rouhani zei dat de moord Iran resoluter zou maken in het weerstaan ​​van de Verenigde Staten, terwijl de Revolutionaire Garde zei dat anti-Amerikanse krachten zouden wraak nemen in de moslimwereld. Honderden Iraniërs marcheerden naar de compound van Khamenei in centraal Teheran om hun condoleances te betuigen. “Ik ben geen pro-regime persoon, maar ik vond Soleimani leuk. Hij was dapper en hield van Iran, het spijt me heel erg voor ons verlies," zei huisvrouw Mina Khosrozadeh in Teheran.

In de geboorteplaats van Soleimani, Kerman, verzamelden mensen gekleed in het zwart zich voor het huis van zijn vader. Al huilend luisterden ze naar een recitatie van verzen uit de Koran. "Helden sterven nooit. Het kan niet waar zijn. Qassem Soleimani zal altijd in leven blijven," zei Mohammad Reza Seraj, een lerares op de middelbare school.

Democratische critici van Trump, een republikein, noemden de operatie roekeloos. "President Trump heeft net een staaf dynamiet in een kruitvat gegooid," zei voormalig vicepresident Joe Biden, een mededinger in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van dit jaar.

De Iraakse premier Adel Abdul Mahdi veroordeelde de moorden als een daad van agressie die de soevereiniteit van Irak schond en tot oorlog zou leiden.

Israël beschouwt Soleimani al lang als een grote bedreiging. Premier Benjamin Netanyahu onderbrak een reis naar Griekenland en de Israëlische Legerradio zei dat het leger in verhoogde alertheid was.

De Quds Force van de gedode commandant, samen met paramilitaire volmachten van de Hezbollah van Libanon tot de Iraakse door Iraanse gesteunde milities Popular Mobilization Forces - door oorlog geharde milities gewapend met raketten - hebben voldoende middelen om te reageren.

In september gaven Amerikaanse functionarissen Iran de schuld voor een raket- en drone-aanval op olie-installaties van Saudi Aramco, de energiereus van de Saidische staat. Washington gaf Tehran ook de schuld voor eerdere aanvallen op de Golfvaart.

Iran heeft de verantwoordelijkheid voor de aanvallen afgewezen en Washington beschuldigd van oorlogsmisdaden door verlammende sancties op te leggen tegen de belangrijkste export van Iran, olie, om Teheran te dwingen opnieuw een deal te sluiten om zijn nucleaire activiteiten te bevriezen.

Soleimani had de afgelopen twee decennia verschillende moordpogingen tegen hem door westerse, Israëlische en Arabische agentschappen overleefd. De Quds Force, belast met het uitvoeren van operaties buiten de grenzen van Iran, steunde de president van Syrië, president Bashar al-Assad, toen hij verslagen leek in de woedende burgeroorlog die sinds 2011 woedt. Het  hielp ook milities om de Islamitische Staat in Irak te verslaan.

Soleimani werd in 1998 hoofd van de strijdmacht, waarna hij stilletjes de banden van Iran versterkte met Hezbollah in Libanon, de regering van Syrië en sjiitische milities in Irak.