EU-klimaatplan lijdt schipbreuk

Een Europees offensief om een juridisch bindend akkoord over klimaatsverandering tegen 2015 te forceren, inclusief alle grote vervuilers, lijkt ten dode opgeschreven.

China en de Verenigde Staten van Amerika, 's werelds twee grootste vervuilers, hebben het plan onder vuur genomen. Maar ook armere landen hebben het Europees plan aangevallen. Zij pleiten voor snellere toezeggingen van rijke landen voor uitstootvermindering en financiën.

Volgens de Europese regeling zouden alle 's werelds grootste uitstoters van broeikasgassen het in principe eens zijn om een bindend verdrag te sluiten tegen 2015 en deze uiterlijk tegen 2020 uitvoeren. "We denken dat uitstel van maatregelen duur en gevaarlijk is. We moeten nu handelen, we moeten onze inspanningen vergroten,” zei de top onderhandelaar van de Europese Unie, Artur Runge-Metzger, op de derde dag van de klimaattop.

Tijd dringt
Een reeks recente wetenschappelijke rapporten hebben aangetoond dat de kritieke periode om te voorkomen dat de planeet gevaarlijk oververhit raakt, snel krimpt, zei hij. Als compensatie is de EU bereid om de toezeggingen tot vermindering van koolstofgassen te vernieuwen onder het omstreden Kyoto-Protocol. Onder dit verdrag verloopt volgend jaar de eerste ronde van bezuinigingen.

Ontwikkelingslanden die de VN-klimaattop in Durban bijwonen, eisen dat Kyoto in leven wordt gehouden. Maar ook andere belangrijke spelers in het klimaatdrama – elk met zijn eigen redenen, uitgedrukt of niet – hebben het EU-plan een koude douche gegeven. "Ik heb met mijn Europese collega's van gedachten gewisseld, voordat ik hier kwam en vertelde hen heel duidelijk dat een mandaat te veel is," zei Li Gao, een hooggeplaatste klimaatonderhandelaar uit China, in de marge van de vergadering.

Bali Roadmap
Voor China bestaat er al een wereldwijd klimaatakkoord. De zogenaamde Bali Roadmap in 2007 moest twee jaar later in Kopenhagen worden afgesloten met een overeenkomst om de planeet te redden. In plaats daarvan kwam de vergadering in een impasse en stortte deze onvermijdelijk in. Er rolde een overeenkomst uit – waarover elf uur is gediscussieerd - die ver van het beoogde doel ligt.

"We zijn nog in het proces van de Bali Roadmap. We moeten eerst ons mandaat afmaken, pas dan kunnen we praten over een nieuwe," zei Li. "Als we nog niet klaar zijn, wat moeten we dan doen? We kunnen niet praten over iets nieuws, dit is niet de juiste manier om verder te gaan."

Meer inspanningen
De Amerikaanse klimaatonderhandelaar, Jonathan Pershing, erkent dat er na 2020 meer inspanningen nodig zullen zijn. Maar, zei hij, het EU-plan spant het paard achter de wagen. "Sommige landen willen van te voren bepalen dat dergelijke stappen in de vorm van een juridisch bindende overeenkomst moeten zijn." Anderen, waaronder wij, hebben aangegeven dat zij meer willen weten over de inhoud van een dergelijke overeenkomst voordat ze zich verbinden tot een bepaalde rechtsvorm, stelde Pershing.

Veel van de meest kwetsbare landen ter wereld - met name de kleine eilandstaten zinken onder de stijgende zee en de meeste Afrikaanse landen worden getroffen door grotere droogten en overstromingen - zeggen dat de rijke landen het probleem dat zij hebben geschapen in de eerste plaats moeten oplossen. Volgens hen is een tijdschema van tien jaar voor de actie te lang.