Een psychologische benadering definiëren ‘nieuwe normaal’

Recentelijk hebben psychologen, verenigd in de Surinaamse Vereniging van Psychologen en Orthopedagogen (SVPO), deelgenomen aan de week voor de psychologie. Wij hebben op een gepaste en geëigende wijze stilgestaan bij de betekenis van de psychologie en de bijdrage die wij als beroepsgroep leveren aan de samenleving. Hoewel wij als beroepsgroep en discipline goed op weg zijn om een betere positie in te nemen binnen de Surinaamse maatschappij en het zorglandschap, is er nog veel werk aan de winkel als het gaat om verdere bewustwording, een betere waardering en evenredige (zorg)financiering.

De psychologie dient eigenlijk overal zichtbaar te zijn, binnen alle sectoren en werkgebieden, omdat deze ook heel veel fenomenen, dynamieken en situaties kan verklaren. Mijn stokpaardje de afgelopen twee jaar is de Covid-19 pandemie geweest, en waarom het betrekken van de psychologen van belang was bij het formuleren en implementeren van het Covid-beleid, de diverse lockdown maatregelen en voeren van de vaccinatiecampagne.

Als wij over de hele linie kijken naar de huidige pandemie dan weten wij dat deze een aantal ingrijpende gevolgen heeft gehad voor landen op het gebied van hun economie, toerisme sector, sociaal-maatschappelijk leven en de gezondheidszorg. Het voelt enerzijds wel goed aan dat wij geleidelijk aan afstappen van de coronamaatregelen naar ‘normalisatie’. Echter, is de pandemie formeel niet opgeheven door de WHO. Voorzichtigheid is dus nog altijd geboden.

Als wij nu stellen dat alles nu weer normaal is, dan moeten wij onszelf eerst de vraag stellen wat ons ‘nieuwe normaal’ is of zal zijn. En zijn wij überhaupt voorbereid op een post-Covid-19 tijdperk? Je moet je eens voorstellen dat je na twee jaren plotseling weer moet wennen aan dingen die je misschien al ontwend was. Wij moeten dus goed definiëren wat nou het ‘nieuwe normaal’ is, wat COVID-19 ons heeft geleerd en hoe wij met de gevolgen zullen moeten omgaan. Evenzo is het van belang om ons voor te bereiden op een eventuele nieuwe pandemie.

Terugkomend naar de vraag over wat Covid-19 ons heeft geleerd, dan zal bij het formuleren van een antwoord ook rekening gehouden moeten worden met een psychologische benadering. Vooral tijdens de piekperioden van de pandemie spraken psychologen al over een sluipende psychologische pandemie vanwege onder andere de vele misinformatie die werd verspreid via social media, toegenomen werkdruk en uitputting van zorgverleners, isolatie en eenzaamheid door de lockdown. Allemaal met een psychologische impact.

De Covid-19 pandemie zal door eenieder kritisch, detaillistisch en vanuit diverse optieken geanalyseerd en geëvalueerd moeten worden. Dit geldt niet alleen voor de overheid, die vanuit haar verantwoordelijkheid wel een leidende rol hierin vervult, maar ook voor alle organisaties, en andere relevante actoren die te maken hadden met deze pandemie.

Enkele vragen die wij onszelf kunnen stellen, zijn:
- Welke psychische klachten en/of (maladaptieve) coping stijlen hebben mensen ontwikkeld naar aanleiding van Covid-gerelateerde stress en angst, en lockdown maatregelen?
- In hoeverre hadden mensen met mentale problemen voldoende toegang tot de hoognodige zorgverlening?
- Zijn er vanwege de Covid-19 pandemie nieuwe risicodoelgroepen ontstaan voor het ontwikkelen van psychische klachten?
- Hadden bedrijven en organisaties de nodige condities geschapen voor de opvang van hun personeelsleden met Covid-gerelateerde psychische klachten?
- Welke tools moeten wij onze zorgverleners (nog meer) aanreiken voor het versterken van hun (mentale) veerkracht tijdens crises?

Aan de ziekenhuizen en gezondheidsinstellingen zal ook bijzondere aandacht besteed moeten worden, omdat zij naast de bestaande (financiële, organisatorische en personele) uitdagingen binnen de gezondheidszorg, ook nog de zware klappen van de pandemie moesten incasseren. Het valt niet te ontkennen dat de pandemie de fragiele gebieden van die zorgsector grotendeels heeft blootgelegd. Tijdens gesprekken met Covid-19 zorgverleners in 2021 in het kader van de psychosociale hulpverlening vanuit de SVPO, is gebleken dat onvoldoende aandacht is besteed aan hun mentale gesteldheid vanwege de toegenomen werkdruk, Covid-gerelateerde angst, het beschikbare (PPE) materiaal, werk-privé onbalans, misinformatie, enzovoort. Het is zaak dat wij ook dit geïdentificeerde fragiel gebied aanpakken binnen de zorgsector.

Er ontbreekt nog veel wetenschappelijke data over de impact van de Covid-19 pandemie op de mentale gezondheid. Vooral in Suriname waar datagebrek een ernstige bottleneck is voor het ontwikkelen van beleid, zal nog veel gedaan moeten worden. Belangrijk is, bekeken vanuit de Mental Health Preparedness and Action Framework van Ramdas Ransing et al. (2020), dat wij eindelijk een nationaal gezondheidsbeleid ontwikkelen voor de integratie van mentale gezondheidszorg in ziekenhuizen, de eerstelijnszorg en op de werkvloer om zodoende beter in te spelen op de mentale gezondheidsbehoeften van met name de risicodoelgroepen.

Paramaribo, 13 mei 2022

Donovan Isselt, MSc.
Arbeids- & Organisatiepsycholoog