Het ironische is dat de meeste - of alle – winkeljuffrouwen en -heren in Suriname meer ownership tonen met het bedrijf waar ze voor werken, dan de gemiddelde burger van Suriname voor haar/zijn land. Vraag om een willekeurig product in zo’n bedrijf. Steevast zal in het meervoud geantwoord worden: WIJ hebben het niet, maar wilt u in de plaats daarvan niet dit? Dat personeel identificeert zich meer met het bedrijf dan menig Surinamer zich met Suriname identificeert. Hoe zou Suriname zijn als wij ons ook zo zouden proberen te identificeren met Suriname?

Elke Surinamer kan een langere lijst van negatieve ontwikkelingen in Suriname produceren dan een lijst met positieve zaken. Er zijn zelfs Surinamers die vaker de retorische vraag stellen: Gebeurt er iets positiefs in Suriname? Vaak stellen Surinamers zich op als passanten. Als personen die even voorbijtrekken, maar niet de intentie hebben te blijven. Bij het minste en geringste geeft men aan: Als het niet gaat, vertrek ik. Velen zijn al vertrokken en exposeren vervolgens in het buitenland hun grote liefde voor Suriname.

Veel bewoners van Suriname zijn door hun relatie met de groep die vertrokken is individueel er beter van geworden; of het Suriname als collectiviteit ook goed heeft gedaan durf ik te betwijfelen. Het is te hopen dat het aangekondigd diasporabeleid voor het land als geheel sappige vruchten zal afwerpen. Landen en steden zijn niet door passanten groot gemaakt, maar door burgers, die ondanks moeilijke omstandigheden door bleven werken en bouwen aan hun land en hun steden. Zij vluchtten niet maar namen ownership en bouwden aan hun woongebieden.

Dat veel Surinamers voorafgaand aan de soevereiniteitsoverdracht aan Suriname het land verlieten was een aderlating. Suriname werd een zelfstandige natie, terwijl een groot deel van zijn bevolking elders zijn heil zocht. In 1975 hebben onze leiders niets gedaan – misschien niets kunnen doen - om mensen voldoende vertrouwen en garanties te geven om in Suriname te blijven. Nu zien wij weer groepen zich klaarmaken om te vertrekken. Uit verschillende sectoren, maar op de eerste plaats vanuit de gezondheidszorg. Mensen die wij hard nodig hebben. De vraag is wat de regering nu doet om deze mensen voor Suriname te behouden. In de meeste gevallen geldt, wie eenmaal weg is, ben je kwijt. Dat de lonen in Suriname door de jaren heen – intrinsiek - een flinke neerwaartse bewegingen hebben vertoond is publiek geheim. Een goede beloning werkt zeker mee aan het vergroten van het ownership.

Men moet de minimale condities hebben om een menswaardig bestaan te leiden in eigen land. Regeerders zullen een dusdanig beleid moeten voeren dat deze condities worden gerealiseerd voor hardwerkende burgers. Burgers zullen meer ownership aan de dag moeten leggen, maar het zijn de leiders die de verantwoordelijkheid hebben een dusdanig beleid te voeren dat de burgers reden hebben trots te zijn op de ontwikkelingen in hun land en daar te blijven wonen.

Na 46 jaar een zelfstandige natie te zijn moet vastgesteld worden dat wij te vaak geconfronteerd zijn geweest met slecht leiderschap. Leiders die niet geschikt bleken voor de verantwoordelijkheden die hun werden toebedeeld. Leiders die bij gebrek aan kennis en deskundigheid kozen voor het voeren van populistisch beleid, met gevolgen die jaren daarna nog merkbaar en voelbaar zijn. Maar ook leiders die kiezen voor nepotisme kunnen veel kwaad verrichten. De kritische controle die in een democratie noodzakelijk is, wordt hierdoor om zeep geholpen, terwijl bij het kiezen uit slechts de kleine kring van vrienden en familie beter gekwalificeerden uitgesloten worden.

Daadwerkelijk ownerschip betekent dat het volk zijn leiders kritisch beoordeelt en waar nodig corrigeert. Het betekent ook dat periodiek door het volk de politieke rekening gepresenteerd wordt aan politici voor het door hen gevoerd beleid.