Van begrotingsdrama naar begrotingsdiscipline
11 Oct 2021, 10:33
foto


Budgetteren is niet moeilijk. Tel de ontvangsten en uitgaven op, leg ze naast elkaar en onder de streep zie je of het verschil negatief (een tekort) of positief (een overschot) is. Sinds de onafhankelijkheid gaan Surinaamse begrotingen regelmatig de mist in. Er wordt meer uitgegeven dan er binnenkomt, met als gevolg grote begrotingstekorten en grote schulden. Door kortzichtigheid en eigen belang komt het land keer op keer in de schulden. Er is geen duurzame begrotingsdiscipline.

Suriname heeft zijn begrotingstekort nu in één jaar tijd teruggebracht van 19,7% naar 2,6% van het BBP. Deze begroting voldoet aan de Europese norm. Een ongelooflijke prestatie. Maar volgens economen klopt dit cijfer niet, omdat ook bepaalde leningen bij de ontvangsten worden opgeteld. Deze leningen zijn geen eigen inkomsten en dienen niet bij de ontvangsten te worden opgeteld. De regering daarentegen beschouwt deze leningen als bijzonder inkomen om de productie en het inkomen te verhogen. Een beetje verwarrend allemaal.

Politici hebben over het algemeen de neiging om het publiek te bedotten. Ze komen graag met positief nieuws en schilderen de werkelijkheid rooskleuriger of oranjekleuriger dan ze is. Sommigen gaan echt te ver en schilderen het ruwe canvas van de werkelijkheid vol paarse fly-overs, diepzeehavens, voedselschuren, treinen en andere zoetigheden. De begroting van 2022 lijkt te zijn gevernist om het te laten glanzen. Maar de economen schuren en hakken het vernislaagje van de opgekalefaterde begroting weg en laten zien dat het begrotingstekort eigenlijk groter is dan wat de regering zegt.

Hoe het ook zij, of het begrotingstekort nu gedaald is van 19,7% naar 2,6% of naar 7,8%, het is indrukwekkend dat deze regering erin is geslaagd het begrotingsgat in een jaar tijd aanzienlijk te dichten. Dit wordt bereikt door de tering naar de nering te zetten en de broekriem stevig aan te halen. Het heilloze pad dat eerder was ingeslagen, is verlaten. Dat wil zeggen, niet meer uitgeven dan je verdient, niet langer proberen het buitensporig begrotingstekort te dekken met dure leningen, geldschepping en bankovervallen, met als gevolg een kwaadaardige staatsschuld. Het begrotingstekort is nu fors verminderd. Het ergste is voorbij, maar mensen zullen nog wel een tijdje lijden. Geen pijn, geen herstel. Het is een kwestie van schuld en boete. De regering probeert de pijn te verdoven met koopkracht verhogende spuitjes.

Een begrotingstekort van 2,6% van het BBP is een positieve ontwikkeling. De overheid toont discipline. Deze minister van Financiën is krachtiger en behendiger dan zijn lakse, slappe voorganger die de basisbegrotingsregels negeerde. Deze minister lijkt niet van plan te zijn om het geld van de belastingbetaler te verspillen en is met succes de verspilling aan het beteugelen.

Het huishoudboekje is op orde, maar de economie draait nog niet. De coronacrisis vertraagt de ontwikkeling. ‘Macro’ gaat de goede kant op, 'micro' gaat nog steeds slecht. Vanwege de winkelprijzen leeft de kleine man van de hand in de tand. Dit veroorzaakt stress. Maar zonder begrotingsdiscipline zouden de prijzen nog sterker stijgen. Een flink percentage van de stijging is nu het gevolg van stijgende energie- en transportprijzen in de wereld. Dit maakt de rijken een beetje armer en de armen veel armer. Een belangrijke rol van de overheid is dan ook het bieden van een goed vangnet om mensen in ernstige nood op te vangen. Even terzijde: tegenstanders zeggen dat voor Santokhi alles nog betaalbaar was. Klopt. Maar de rekening (de oplopende staatsschuld) werd gewoon doorgeschoven naar (n)u. Boven het hoofd van iedere Surinamer hangt een schuld van 7000 US.

Suriname was ontspoord, maar de discipline keert terug. In de eurozone zijn de volgende regels opgesteld met betrekking tot het begrotingstekort en de staatsschuld: a het begrotingstekort mag niet groter zijn dan 3% van het BBP, b de staatsschuld mag niet groter zijn dan 60% van het BBP. Streng begrotingsbeleid voorkomt grote schokken, ook in Suriname. Alleen landen die zuinig en gedisciplineerd met hun geld omgaan, worden hiervoor beloond en komen bovendrijven.

Pressiegroepen en vooral vakbonden oefenen constante druk uit om de uitgaven te verhogen. Niet iedereen weet dat extra overheidsuitgaven ook extra belastingen betekenen. De les uit het verleden is dat politici voortdurend gedisciplineerd en terughoudend moeten zijn om geld niet onverantwoord uit te geven. De minister van Financiën is eigenlijk de enige vriend van de belastingbetaler, want hij is de man die voortdurend probeert de uitgaven te beteugelen en de groepen te bestrijden die (te veel) geld uit de schatkist willen.

In 2022 breekt een nieuwe dageraad aan, aangezien economische groei wordt voorspeld. Dit is politiek positief denken. Maar vergeet niet dat Suriname kwetsbaar blijft door zijn grote afhankelijkheid van de wereldmarktprijzen. En wat betreft de veelbesproken bromki dyari: bedrijven die produceren voor de export en banen scheppen, zijn de mooiste bloemen van het land.

D. Balraadjsing
Advertenties