Mangroven: de 'redder' langs de Guyanese kustlijn

Slechts enkele weken nadat Guyana de ergste landelijke overstromingen had meegemaakt, is de rol die mangroven spelen, vooral langs de kustlijn, steeds meer in de belangstelling komen te staan. De wetenschap achter dit alles, inclusief de tolerantie van de mangroven voor zout water en het vermogen om zich aan te passen aan barre kustomstandigheden, wordt door velen misschien niet goed begrepen.

Toch is er een wijdverbreid, algemeen begrip dat de mangroven langs de kustlijn de golven "breken" die aan land komen, waardoor de golven van de oceaan zachtjes de 280 mijl lange zeewering en dammen die land van zee scheiden, strelen.

"Het is een heel goede zaak voor de muur en voor de zeedam. Anders zou de muur breken en schade toebrengen aan de mensen hun land en alles", zegt Khemraj Sadaram om uit te leggen dat de mangroven als buffer dienen, waardoor de kracht van de Atlantische Oceaan de betonnen barricade die in de loop der jaren is gebouwd om het water buiten te houden, niet kan vernietigen.

Sadaram werkt bij de LBI-koker - een houten en betonnen constructie die is gebouwd in de buurt van waterkanalen om de waterstroom te regelen; deze koker is een van de velen langs de kust. Wanneer er overtollig water is in landbouwgebieden aan de kust, de stad en woongebieden, komt er hulp door bij eb water af te voeren en in de Atlantische Oceaan te pompen.

Sadaram verwijst naar de mangroven als gewoon "struiken", maar benadrukt dat als ze worden verwijderd, de boerderijen en woongebieden zouden "overstromen". De overstroming waar Sadaram op zijn hoede voor is, is niet alleen een worstcasescenario dat in zijn hoofd speelt.

Het overslaan van de golven, wat leidt tot overstromingen, is al jaren een reëel verschijnsel dat de kustlijn van Guyana teistert. Dit voorval is verergerd door de stijgende zeespiegel.

"Omdat Georgetown en het grootste deel van onze kustlijn twee meter onder de zeespiegel liggen en we erg vatbaar zijn voor overstromingen, vooral extreme overstromingen de laatste tijd, is het meest zichtbare belang van mangroven voor de meeste Guyanezen de rol ervan bij het voorkomen en verminderen van overstromingen in sommige gebieden," zegt milieuactiviste Annette Arjoon-Martins. De mangroven, zei ze, verdrijven een deel van de energie van de golven die naar de kustlijn stromen. En het water dat op de kustlijn neerstort is de afgelopen decennia toegenomen.

Stijgende zeespiegels vormen een gevaar in verband met het fenomeen klimaatverandering, stelt het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) in zijn vijfde Adaptation Gap-rapport, gepubliceerd in januari 2021. Kwetsbare landen, vooral die onder het zeeniveau liggen, hebben hierdoor een groter risico op het verlies van mensenlevens, verwondingen, andere gezondheidseffecten en schade aan eigendommen, infrastructuur en ecosystemen, zegt de UNEP.

Mangroven, zo verklaarde de UNEP, zijn in staat om koolstofdioxide uit de lucht op te vangen en op te slaan; koolstofdioxide is een gas dat warmte absorbeert en uitstraalt en heeft bijgedragen aan de opwarming van de aarde en klimaatverandering.

Maar het begrijpen van klimaatverandering is op zichzelf al ingewikkeld. Volgens het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC) is klimaatverandering per definitie de verandering in het klimaat (het weer van een locatie, op lange termijn) die direct of indirect wordt veroorzaakt door menselijke activiteit en natuurlijke klimaatvariabiliteit.

Sadaram begrijpt bijvoorbeeld niet wat klimaatverandering is. Toen hem werd gevraagd of hij er ooit van had gehoord, fronste hij zijn voorhoofd, schudde zijn hoofd en zei eenvoudig "nee nee."

Ondanks dat hij deze uitdrukking niet kent, is hij zich bewust van de stijgende zeespiegel. Zo moet hij op een zonnige zaterdagmiddag in juli voor 4 uur de sluisdeuren sluiten, voordat het vloedwater richting de kust gaan. Hij doet dit met een apparaat dat lijkt op een moersleutel die wordt gebruikt om de sluisdeuren handmatig te sluiten, waardoor wordt voorkomen dat het water in het kanaal en verder in het drainagenetwerk van de gemeenschap stroomt.

En hij is er zeker van dat de mangroven die de kustlijn bij LBI bevolken hebben bijgedragen aan de vermindering van overslaande golven in de afgelopen jaren."Dat is waarom ze ze planten, ze doen het omdat dat de redder is", zegt Sadaram.

Grote delen van mangrovebossen werden geplant langs de kustvlakte, waar de kust van Guyana de Atlantische Oceaan ontmoet, via het mangroveherstelproject onder leiding van Arjoon-Martins. Het project ging 11 jaar geleden van start en resulteerde in de herbeplanting van 11 kilometer mangroven en de extra natuurlijke groei van ongeveer 500 hectare mangroven.

Kustgebieden zijn niet de enige plaatsen waar deze mangrovebossen worden gevonden en kustbescherming is niet hun enige voordeel. Verder landinwaarts is het grootste intacte mangrove-ecosysteem te vinden bij de Barima-Mora-passage in Regio One (Barima-Waini).

Arjoon-Martins, die ook de voorzitter is van de Guyana Marine Conservation Society (GMCS), vertelde dat de inheemse Warau bevolking het land rond de Barima-Mora-doorgang op het puntje van Guyana, bewoont. Deze inheemse groep, zei ze, heeft in harmonie kunnen leven met de mangroven en de biodiversiteit die daar ook leven.

Deze harmonie, zei Arjoon-Martins, illustreert extra voordelen van mangroven: ze bieden een thuis en leefgebied voor dieren en planten, die door mensen op verschillende manieren worden gebruikt. Voor de Warau-bevolking betekent dit echter eiwitten van vissen en andere dieren, takken die worden gebruikt om hun huizen te bouwen en ander alternatief gebruik voor hun bronnen van inkomsten.

Ook langs de kustlijn gebruiken kleine vissen de mangroven als kraamkamer om zich voor roofdieren te verstoppen totdat ze groot genoeg zijn om voor zichzelf te zorgen in de oceaan. En de vissers die hun boten aanmeren in de buurt van de sluis van Sadaram, kunnen dit bevestigen, hoewel ze proberen deze kleinere vissen niet te vangen om ze te laten groeien en zich voort te planten.

Als mangroven in één gebied worden verwijderd, suggereert Arjoon-Martins dat op andere plaatsen meer mangroven kunnen worden geplant en met succes kunnen worden gekweekt. Bovendien zei ze dat onderzoeksinspanningen,  kunnen worden ondersteund om de instandhoudingsinspanningen te helpen bevorderen.

Belangrijk is dat dergelijke overwegingen al worden nagestreefd. Kene Moseley, projectcoördinator van de afdeling Mangroves van het National Agriculture Research and Extension Institute (NAREI), zegt dat er werken aan de gang zijn om ervoor te zorgen dat er een corporate buy-in is voor de inspanningen voor natuurbehoud.

Een overeenkomst van US$ 18,5 miljoen werd ondertekend tussen Tullow Oil (Guyana) en NAREI om één kilometer van de kustlijn bij Colombia/Aberdeen aan de kust van Essequibo in regio twee (Pomeroon-Supenaam) te beplanten met mangroven.

In de afgelopen maanden zijn er volgens Moseley 18 gemeenschapskwekerijen opgezet in nabijgelegen gemeenschappen, om 36.000 zaailingen te planten die nodig zijn voor dit project. Deze kwekerijen worden voornamelijk gerund door vrouwen.

Het verplanten van die zaailingen van de kwekerijen naar de kust begint deze week. Op basis van het onderzoek dat al is gedaan, zegt Moseley dat wordt verwacht dat er op zijn minst een slagingspercentage van ongeveer 90 procent zal zijn.