Chili kiest onafhankelijken voor nieuwe grondwet

De centrumrechtse regerende coalitie van Chili heeft zondagavond een schokkend verlies geleden. Ze is er niet in geslaagd een broodnodige derde van de zetels te bemachtigen in het parlement dat de nieuwe grondwet van het land zal opstellen.

Met 90% van de stemmen geteld, hadden kandidaten gesteund door de centrumrechtse Chili Vamos-coalitie van president Sebastian Pinera slechts een vijfde gewonnen, terwijl onafhankelijken de meeste stemmen haalden. Voor nieuwe voorstellen is tweederde goedkeuring vereist en zonder een derde van de afgevaardigden zal de regering moeite hebben om radicale veranderingen in de grondwet te blokkeren, tenzij ze nieuwe allianties kan smeden.

Het resultaat en de nederlagen voor de Chili Vamos-kandidaten bij burgemeesters-, gouvernementele en gemeentelijke verkiezingen die tegelijkertijd worden gehouden, voorspellen een slecht vooruitzicht voor de regerende coalitie voorafgaand aan de algemene en presidentsverkiezingen in november.

De stemming om 155 burgers te kiezen om de grondwet te herschrijven, kwam voort uit felle protesten die uitbraken over ongelijkheid en elitarisme in oktober 2019. De huidige grondwet die werd opgesteld tijdens de dictatuur van Augusto Pinochet van 1973-1990 wordt algemeen beschouwd als een die de belangen van het het bedrijfsleven behartigt boven de rechten van de gewone burgers.

Tot voor kort had Chili Vamos er vertrouwen in dat zijn kandidaten minstens een derde van de stemmen zouden winnen. Pinera zei dat zijn regering en andere traditionele politieke partijen gehoor moesten geven aan de "luide en duidelijke" boodschap dat ze niet adequaat hadden gereageerd op de behoeften van de burgers. Het was "een geweldige kans" voor Chilenen om een ​​"eerlijker, inclusief, welvarender en duurzamer land" op te bouwen, voegde hij eraan toe.

De lokale zender van CNN in Chili verwachtte dat onafhankelijken 45 zetels zouden winnen, Chili Vamos 39, centrumlinkse 25, uiterst linkse 28 en een kleine coalitie zou één zetel innemen. Er zijn zeventien zetels gereserveerd voor leden van de inheemse gemeenschappen van Chili.

Pinera waarschuwde echter voor extreme veranderingen die volgens sommigen een bedreiging zouden kunnen vormen voor de status van Chili als één van de rijkste en meest stabiele democratieën in Latijns-Amerika.

Enkele van de meer controversiële ideeën die voor de nieuwe grondwet naar voren worden gebracht, zijn onder meer mogelijke veranderingen in particuliere land- en waterrechten en in arbeidswetgeving die de belangen van traditionele investeerders zouden kunnen bedreigen.

Gabriel Boric, een vooraanstaand lid van de extreemlinkse Breed Front-coalitie van Chili, zei dat het resultaat de weg effende voor grote veranderingen in Chili, 's werelds grootste koperproducent. "We zijn op zoek naar een nieuw verdrag voor onze inheemse bevolking, om onze natuurlijke hulpbronnen terug te winnen, een staat op te bouwen die universele sociale rechten garandeert", zei hij. "We gaan helemaal opnieuw beginnen en een nieuw Chili bouwen."

Meer dan 1.200 mensen hebben zich aangemeld om het nieuwe handvest op te stellen, waaronder acteurs, schrijvers, activisten uit het maatschappelijk middenveld, politici, tv-presentatoren en fotomodellen.

Francisca Linconao, een "Marchi" spirituele leider van de inheemse bevolking van Mapuche die gevangen werd gezet wegens vermeende banden met terrorisme voordat hij later werd vrijgesproken en vrijgelaten, behoorde tot degenen die een zetel wonnen.

Afgevaardigden zullen een periode van maximaal 12 maanden besteden aan het bespreken en opstellen van de nieuwe tekst, waarna Chilenen zullen stemmen over het eindproduct. Als het niet lukt, keert Chili terug naar de huidige tekst. Het nieuwe constitutionele lichaam is het eerste ter wereld dat een ongeveer gelijk aantal mannelijke en vrouwelijke afgevaardigden bepaalt.

Marcela Cubillos, een topper in de Vamos-coalitie in Chili die een zetel kreeg, zei dat rechts nieuwe allianties zou moeten smeden. "De resultaten die we vandaag zien, maken de constructie van deze overeenkomsten essentieel", zei ze tegen verslaggevers.

De populariteit van de overheid is gedaald door Covid-19-gerelateerde armoede en werkloosheid en door pogingen om burgers te beletten hun particuliere pensioenen op te nemen.