Marten Schalkwijk

In de tabel heb ik de eigen inkomsten van de overheid (SRD 10,5 miljard) gescheiden van de inkomsten uit leningen en schenkingen (SRD 4,8 miljard). Bij de uitgaven heb ik ook apart aangegeven wat het de overheid kost om het ambtenarenapparaat plus wat daaromheen zit (subsidieontvangers) draaiende te houden (SRD 9,4 miljard). De trekkingen betalen vooral voor de kapitaaluitgaven (projecten) en die gelden mag je dus niet aan andere zaken uitgeven. De schuldenlast (rente en aflossingen) is SRD 8,3 miljard. Die schuldenlast blijft heel hoog tot en met 2026.

De Financiële Nota begint met de volgende zin: “De financiële positie van de overheid is in 2020 enorm verzwakt door de grote schuldenlast en door de COVID-19 pandemie is het verder verslechterd.” De Covid-situatie heeft vooral de inkomsten van de overheid negatief beïnvloed, maar de schuldenlast is opgebouwd in de voorgaande jaren. Hopelijk verbetert de Covid-situatie in 2021 zodat de inkomsten die in de begroting staan ook gerealiseerd worden. Maar de overheid verdient in 2021 zelf SRD 10,5 miljard, terwijl de schuldenlast SRD 8,3 miljard is. Als de regering alle rente en schulden betaalt, houdt zij nog maar SRD 2,2 miljard over om alle andere zaken (die samen SRD 9,4 miljard bedragen) te betalen. 

De regering kan zeggen ik betaal niemand, zodat je de hele SRD 10,5 miljard voor de andere zaken gebruikt, maar Suriname krijgt dan veel rechtszaken tegen zich en inbeslagname van gelden en goederen van alles wat je exporteert. Dus dat kan je één jaar doen, maar daarna zijn we een parialand in de wereld. We kunnen ook de geldpers aanzetten om SRD’s te produceren die dan niet gedekt zijn (dat heeft de regering Wijdenbosch gedaan), maar daarmee kan je geen buitenlandse schulden aflossen. Hiermee kan je wel alle looneisen van de vakbeweging betalen, maar je krijgt ook een enorme inflatie, koersstijging en prijsstijging, zodat iedereen na een jaar veel armer is geworden. Je moet proberen extra geld te verdienen, maar dat gaat niet zo snel, want je moet eerst investeren (dus je moet geld hebben) om de productie en export te verhogen. De inkomsten kunnen nog wat omhoog via extra maatregelen (bijv. exportbelasting, verkoop grond) en de subsidies kunnen wat omlaag (met name bij EBS), maar daarmee dicht je maar een deel van het gat. Je kan de lasten voor de bevolking en bedrijven ook niet erg verzwaren, want van een kale Covid-kip kan je geen veren plukken. 

De regering moet de schulden dus gaan herschikken, zodat je minder schuld aflost en wat meer overhoudt om andere zaken te betalen. Er is een tekort van SRD 7,2 miljard, indien de overheid haar exploitatiekosten van SRD 9,4 miljard wil betalen. De regering Bouterse/Adhin/Hoefdraad heeft dit enorme tekort veroorzaakt met onverantwoordelijk leengedrag. Zelfs indien we de schuldaflossingen flink kunnen terugbrengen, blijft er nog een tekort van miljarden. Naast eigen inspanning (uitgaven verlagen en inkomsten verhogen) is er daarom veel externe hulp nodig (schuldherschikking, betalingsbalanssteun van IMF, programma’s van donoren zoals de Wereldbank, en wellicht extra leningen met lange looptijden) om uit dit gat te klimmen. Het is nu niet de tijd om met looneisen bij de overheid te komen, want het geld is er simpelweg niet, tenzij men de overheid wil dwingen om de geldpers aan te zetten. Er is tijd nodig voor onderhandelingen met schuldeisers, met IMF en met andere donoren. De uitkomsten daarvan gaan bepalen wat wel en niet mogelijk is. Eind december zal ook het herstelplan rond moeten zijn. Laten we met zijn allen goed beseffen waar we voor staan en helpen om het gat te dichten en niet om het dieper te maken.