De ware impact van bezuinigingsmaatregelen

Suriname is momenteel in een ernstige economische crisis. Een maand na haar aantreden laat de regering Santokhi-Brunswijk geen spoor zien van een structurele koerswijziging, terwijl de sociale en de economische situatie blijft verslechteren. Het nieuwe kabinet heeft ook geen uitgewerkte plannen voor herstel en groei van de economie gepresenteerd waarbij zij klaarheid biedt over de ware impact van haar bezuinigingsmaatregelen.

De huidige economische crisis wordt mede gekenmerkt door een stijgende werkloosheid en een hoge staatsschuld. Volgens bekomen informatie leeft door de crisis een steeds groter deel van de bevolking op de armoedegrens. Ook lopen meer huishoudens door de coronacrisis het risico om zonder inkomen te zitten. Minderbedeelden kunnen steeds minder rekenen op de steun van familienetwerken. Jongeren durven het niet aan om op zichzelf te wonen of zijn bang om een huis te bouwen. Nu de huishoudens steeds minder geld verdienen of bang zijn om hun geld uit te geven, is een economische stilstand nabij. De mensen die niet aan een baan kunnen komen of onzeker werk hebben, keren zich af van de maatschappij.

Bezuinigingsmaatregelen en hervormingen
De regering Santokhi-Brunswijk beloofde al meteen bij haar aantreden om de economie en de financiële situatie te verbeteren en gezond te maken. Haar nieuw economisch beleid zou het land op weg helpen naar krachtig economisch herstel en duurzame economische groei. Het is zeer de vraag of de coalitiepartners op basis van een gezamenlijke ideologie structurele hervormingen van het belastingstelsel, de staatsschuld en de lonenlast van de overheid willen doorvoeren. De ideologische verschillen kunnen bijvoorbeeld terugkomen in onderwerpen als ‘belastinghervorming’, ‘reductie staatsschuld’, ‘terugbrengen lonenlast overheid’ of ‘pensioenhervorming’.

De nieuwe regering kan haar inkomsten vergroten door betere heffingen van bestaande belastingen, het vereenvoudigen van de belastingheffing en strengere maatregelen om belastingfraude of belastingontwijking en kapitaalvlucht te voorkomen. Wordt met het nieuwe beleid het ondernemerschap gestimuleerd en worden belastingverlagingen voor de hogere klasse doorgevoerd? Of komt er een eerlijk(er) belastingstelsel om de inkomensongelijkheid te compenseren?

Reductie staatsschuld
De nationale schuld is nimmer zo uit de hand gelopen als tijdens de regeringen Bouterse I en Bouterse II. Hierdoor betaalt Suriname een relatief hoge rente op zijn staatsschuld. Door de coronacrisis dreigt die schuld verder op te lopen. Suriname zal op termijn dit financieel niet meer kunnen opvangen. Hoe snel wil de nieuwe regering de overheidsschuld terugbrengen? Welke coalitiepartners zien het terugdringen van de oplopende staatsschuld als een prioriteit?

De nieuwe regering kan de lonenlast van de overheid terugbrengen door het buitensporig aantal personen in overheidsdienst te saneren. Voorgaande regeringen hebben gelijkluidende aanbevelingen vooral terzijde geschoven door de onwil om ambtenaren te ontslaan. Het tijdelijk bevriezen van salarissen in de overheidssector is - om verschillende redenen - geen duurzame oplossing.

Pensioenhervorming
Een verhoging van de huidige pensioenleeftijd naar bijvoorbeeld 62 jaar betekent tenminste 2 jaar werken erbij. Regeringen verbinden over het algemeen sombere politieke consequenties aan pensioenhervorming. Kan pensioenhervorming (de komende vijf jaren) per saldo bijdragen aan het terugbrengen van de overheidsuitgaven? Welke coalitiepartners willen dit onderwerp op de agenda zien van het overleg tussen de regering, de vakbonden en de werkgevers? 

De versobering van overheidsuitgaven zonder goed aanpalend beleid kan de economie in een recessie doen belanden. De middenklasse zal krimpen en de ongelijkheid zal verder toenemen. Door het saneren van het overheidsapparaat zal de werkloosheid verder stijgen.

De overheidssaneringen in Latijns-Amerika, Ierland en Griekenland maakten het openbare gezondheidssysteem steeds minder toegankelijk, vooral voor sociaaleconomische kwetsbare groepen. Door langdurige werkloosheid had 30 tot 35 procent van de bevolking geen ziektekostenverzekering. De toename van armoede en werkloosheid en de verzwakking van sociale voorzieningen gingen gepaard met een stijging van de criminaliteit.

Vertrouwen van het volk
De plannen voor herstel en groei van de economie van de regering Santokhi-Brunswijk kunnen bij grote delen van de bevolking slecht vallen en kunnen de bodem onder de voeten van politieke leiders laten wegzakken. Evenwel moet dit de regering niet laten aarzelen om ‘in klare taal’ de gevolgen van haar versobering van overheidsuitgaven te presenteren aan de gemeenschap.


Vincent Roep