Tijdens twee dagen van gewelddadige onrust in Santiago zijn metro's en bussen verbrand en zijn er botsingen tussen oproerpolitie en demonstranten geweest. (Foto's: AFP)
Drie mensen
zijn omgekomen bij een brand in een supermarkt die vanmorgen vroeg in de
Chileense hoofdstad werd geplunderd. Het land is het toneel van protesten die
zijn aangewakkerd door woede over sociale en economische omstandigheden.
Burgemeester Karla Rubilar van Santiago vertelde verslaggevers dat twee mensen
waren dood verbrand in de vlammen en een ander later stierf in het ziekenhuis,
nadat de enorme winkel onder controle van de Amerikaanse winkelketen Walmart
was geplunderd.
Ze
waren de eerste doden in twee dagen van gewelddadige onrust waarbij
demonstranten bussen in brand hebben gestoken, metrostations hebben verbrand en
in botsing zijn gekomen met de oproerpolitie in de stad van zeven miljoen -
ondanks een avondklok die tot 07:00 uur zondag werd opgelegd.
Soldaten
werden voor het eerst op straat ingezet sinds Chili in 1990 terugkeerde naar de
democratie, na de rechtse dictatuur van Augusto Pinochet.De protesten werden veroorzaakt door een
impopulaire stijging van de metrotarieven, waarvan president Sebastian Pinera
zaterdag aankondigde dat hij die opschortte. Pinera deed een beroep op mensen
die de straat op gingen en zeiden: "er zijn goede redenen om dit te
doen", maar riep hen op "om vreedzaam te demonstreren". Hij
voegde eraan toe: "Niemand heeft het recht om te handelen met brutaal
crimineel geweld."
Maar
later braken botsingen uit op Plaza Italia dat vrijdag het
centrum van het geweld was.Er waren ook onlusten buiten het
presidentiële paleis. Demonstranten zetten opnieuw bussen in brand in het
centrum van Santiago, wat leidde tot de opschorting van de diensten.
"We
zijn ziek en moe, het is al
genoeg. We zijn het beu dat ze met ons rotzooien. Politici doen alleen wat ze
willen doen en keren de hele realiteit de rug toe", zei Javiera Alarcon,
een 29-jarige socioloog, die protesteerde voor het presidentiële paleis, dat
werd omringd door politie en militaire voertuigen.
Videobeelden lieten zien dat veiligheidstroepen met een waterkanon vuren op een
menigte en de oproerpolitie die jonge demonstranten in bestelwagens douwt."Na analyse van de situatie en de
verschrikkelijke acties die vandaag hebben plaatsgevonden, heb ik de beslissing
genomen om de vrijheden en bewegingen op te schorten door een totale
avondklok", zei leger-generaal Javier Iturriaga, die toezicht houdt op de
veiligheid tijdens de noodtoestand.
Later
op zaterdag kondigden de burgemeesters van de regio Valparaiso en de provincie
Concepcion ook noodtoestanden aan.Tientallen demonstranten hebben zaterdagavond een gebouw in brand
gestoken dat behoort tot de oudste krant van Chili -El Mercurio- in de stad Valparaiso, terwijl elders in de havenstad een
metrostation, supermarkten en andere winkels werden verbrand.
De onrust
werd veroorzaakt door een stijging van de metrotarieven, die steeg van 800 naar
830 peso ($ 1,13 tot $ 1,17) voor piekuren, na een stijging van 20 peso in
januari. Pinera kondigde zaterdag aan dat hij de tariefstijging opschortte,
nadat het hele metrosysteem de dag ervoor was afgesloten met demonstranten die
tientallen stations verbrandden en vernielden, waardoor sommige volledig
verkoold bleven.
De metro van
Santiago is de grootste en modernste in Zuid-Amerika en een bron van grote
trots voor Chilenen. Mensen werden zaterdag wakker in een verwoeste stad met
uitgebrande bussen, fietsen en straten vol vuilnis. Demonstranten
riepen "genoeg van misbruik", terwijl de hashtag #ChileDesperto
(Chili wakker) de ronde deed op sociale media. De conservatieve regering van
Pinera is lamgeslagen door de ergste sociale onrust in decennia. Het verklaarde
vrijdag laat de noodtoestand en dirigeerde honderden troepen de straat op.
Mensen
werden woedend door een foto van Pinera die pizza eet in een restaurant met
zijn gezin terwijl de stad in brand staat.De gehele vrijdag botsten
razende demonstranten met oproerpolitie in verschillende delen van de
hoofdstad, terwijl het hoofdkantoor van het energiebedrijf ENEL Chile en een
filiaal van Banco Chile - beide in het stadscentrum - in brand werden gestoken
en zwaar beschadigd raakten.
De
noodtoestand is in eerste instantie ingesteld voor 15 dagen en beperkt de
bewegingsvrijheid en vrijheid van vergadering.
Overheid
'verbijsterd en versuft'
De onrust
begon als een klein protest, voornamelijk door studenten tegen de stijging van
de metrokaartprijzen, te wijten aan de stijgende olieprijzen en een zwakkere
peso. De afgelopen dagen waren er verschillende acties om de prijzen,
georganiseerd op sociale media, maar de protesten escaleerden vrijdag en
maakten gebruik van de algemene onvrede onder veel Chilenen.
Chili heeft
het hoogste inkomen per hoofd van de bevolking van Latijns-Amerika met $
20.000, met een verwachte economische groei dit jaar van 2,5 procent en slechts
twee procent inflatie. Maar er is een onderstroom van frustratie met stijgende
kosten voor gezondheidszorg en nutsvoorzieningen, lage pensioenen en sociale
ongelijkheid.
De stijging
van de metrotarieven diende om een samenleving wakker te maken tegen geweld
na de verschrikkingen van de dictatuur van Pinochet van 1973-1990, waarbij meer
dan 3.200 mensen dood of vermist werden, zeggen sociologen.