"Elke aanval door Iran op iets dat Amerikaans is, zal als reactie grote en overweldigende kracht zien," tweette Trump enkele dagen nadat de Verenigde Staten van plan was Iraanse doelen te bombarderen. "In sommige gebieden betekent overweldigend vernietiging", tweette de Amerikaanse president.

Trump tekende maandag een uitvoerend bevel waarin sancties werden opgelegd aan Opperste leider Ayatollah Ali Khamenei en andere senioren. Sancties tegen minister van Buitenlandse Zaken, Mohammad Javad Zarif, worden later deze week verwacht.

"Het opleggen van nutteloze sancties aan de Iraanse Opperste leider en de commandant van de Iraanse diplomatie is de permanente sluiting van het pad van diplomatie," zei de woordvoerder van het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Abbas Mousavi. "De wanhopige regering van Trump vernietigt de gevestigde internationale mechanismen voor het handhaven van de wereldvrede en veiligheid."

De bewegingen kwamen nadat Iran vorige week een Amerikaanse drone had neergeschoten en Trump een vergeldingsactie - enkele minuten voor de executie- terugriep. Het zou de eerste keer in tientallen jaren van vijandigheid tussen de twee landen zijn geweest dat de Verenigde Staten bombardementen uitvoerde op Iran. Trump zei vorige week dat hij op het laatste moment had besloten de aanval terug te roepen, omdat te veel mensen zouden sterven.

In een televisietoespraak vandaag zei de Iraanse president Hassan Rouhani dat sancties tegen Khamenei geen praktische gevolgen zullen hebben, omdat de geestelijke geen bezittingen in het buitenland heeft. Rouhani, een pragmaticus die twee verkiezingen won op beloften om Iran open te stellen voor de wereld, beschreef de Amerikaanse acties als "wanhopig'. Hij noemde het Witte Huis op zijn eigen gemeten toon "geestelijk achterlijk" - een belediging die andere Iraanse functionarissen in het verleden voor Trump hebben gebruikt.

Rouhani en zijn kabinet handelen de dagelijkse zaken van Iran af, terwijl Khamenei, aan de macht sinds 1989, het ultieme gezag van Iran is. "De acties van het Witte Huis betekenen dat het mentaal achterlijk is," zei Rouhani. "Tehran's strategische geduld betekent niet dat we bang zijn."

De Verenigde Staten hebben sinds vorig jaar verlammende economische sancties tegen Iran opgelegd. De hernieuwde sancties volgden nadat Trump zich terugtrok uit een overeenkomst tussen Teheran en de wereldmachten. De deal was bedoeld om het nucleaire programma van Iran in te tomen in ruil voor het opheffen van sancties.

De crisis is sinds vorige maand fors geëscaleerd, toen de regering-Trump de sancties verzwaarde en alle landen beval de aankopen van Iraanse olie te staken. Dat heeft de Iraanse economie van de belangrijkste bron van inkomsten effectief uitgedroogd. Teheran gebruikt de olie-inkomsten om voedsel te importeren voor zijn 81 miljoen mensen. De pragmatische factie van Iran is gestript van zijn voordelen die de nucleaire overeenkomst bood.

Washington zegt dat het akkoord van 2015 bereikt onder Trump's voorganger Barack Obama niet ver genoeg ging omdat het niet permanent is en geen betrekking heeft op kwesties die verder gaan dan het nucleaire programma, zoals raketten en regionaal gedrag. Iran zegt dat het geen zin heeft om met Washington onderhandelen wanneer het een overeenkomst heeft verbroken die al werd bereikt.

Het neerhalen van de Amerikaanse drone - waarvan Iran zegt dat het boven zijn luchtruim was en de Verenigde Staten claimen dat het de internationale lucht was - volgde na weken van toenemende spanningen die een militaire dimensie begonnen aan te nemen.

De Verenigde Staten en enkele regionale bondgenoten hebben Iran de schuld gegeven van aanvallen op tankers in de Golf. Teheran ontkent elke aantijging. De Europese bondgenoten van Washington hebben herhaaldelijk beide zijden gewaarschuwd voor het gevaar dat een kleine fout zou kunnen leiden tot oorlog.