Verkiezingen Oekraïne naar tweede ronde

Een komiek zonder politieke ervaring heeft volgens exit polls de meeste stemmen behaald in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Oekraïne. Volodymyr Zelenskiy - die de president op tv speelde - kreeg 30,4% van de stemmen, terwijl de huidige leider Petro Poroshenko als tweede eindigde met 17,8%.

De twee - die zich grotendeels op de mening van de EU hebben gebaseerd - zullen volgende maand deelnemen aan een tweede verkiezing. Ex-premier Yulia Tymoshenko lijkt te zijn geëlimineerd op een voorspelde 14,2% van de stemmen. De exitpolls zijn uitgevoerd door een consortium van peilingsbureaus.

"Ik ben heel blij, maar dit is niet het eindresultaat", vertelde Zelenskiy aan de BBC minuten nadat de resultaten van de exit-peilingen waren aangekondigd. Poroshenko beschreef zijn voorspelde tweede plaats als een "harde les".

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat er honderden schendingen van de Kieswet zijn gemeld, maar buitenlandse waarnemers zeggen dat de stemming voornamelijk soepel lijkt te zijn. In totaal waren er 39 kandidaten op het stembiljet. Nu geen van hen 50% van de stemmen heeft gehaald, zullen Zelenskiy en Poroshenko het op 21 april tegen elkaar opnemen in de beslissingsronde.

De Oekraïense president heeft aanzienlijke bevoegdheden op het gebied van veiligheid, defensie en buitenlandse politiek. Het systeem van de ex-Sovjet republiek wordt beschreven als semi-presidentieel.

Zelenskiy vs Poroshenko
Zelenskiy probeert zijn satirische tv-programma Servant of the People (Dienaar van het volk)- waarin hij als een gewone burger president wordt na de bestrijding van corruptie - werkelijkheid te maken. Hij heeft het draaiboek voor verkiezingscampagnes verscheurd, heeft geen bijeenkomsten gehouden en weinig interviews afgestaan. Hij lijkt geen sterke politieke opvattingen te hebben, afgezien van de wens om nieuw en anders te zijn. Zijn uitgebreide gebruik van sociale media sprak jonge kiezers aan.

De bereidheid van Zelenskiy om zowel Russisch als Oekraïens te spreken, in een tijd waarin taalrechten een uiterst gevoelig onderwerp zijn, heeft hem geholpen in het grotendeels Russisch sprekende oosten van Oekraïne.

Poroshenko, een chocolademagnaat en één van de rijkste mensen van Oekraïne, werd in een oogwenk gekozen nadat de voormalige pro-Russische president Viktor Janoekovitsj in de Maidan-revolutie van februari 2014 was omvergeworpen, gevolgd door de annexatie door Rusland van de Krim en een door Rusland gesteunde opstand in het oosten.

De volgende president zal een vastgelopen conflict tussen de Oekraïense troepen en de oosterse separatisten erven, terwijl Oekraïne ernaar streeft te voldoen aan de EU-vereisten voor nauwere economische banden. De EU zegt dat ongeveer 12% van de 44 miljoen mensen van de Oekraïne niet-gemandateerd zijn. Het gaat grotendeels om degenen die in Rusland en de Krim wonen, die Rusland in maart 2014 opeiste.

Poroshenko wilde via zijn slogan "Leger, taal, geloof" een beroep doen op conservatieve Oekraïners. Hij zegt dat zijn steun voor het leger heeft geholpen de separatisten onder controle te houden. Hij onderhandelde ook over een associatieovereenkomst met de EU, inclusief visumvrij reizen voor Oekraïners. Tijdens zijn ambtstermijn is de Oekraïense orthodoxe kerk onafhankelijk geworden van de Russische controle. Zijn campagne is echter belaagd door beschuldigingen van corruptie, waaronder een schandaal over defensie-inkoop, dat vorige maand uitbrak.

Joelia Timosjenko diende als premier. Zij nam deel aan de presidentsverkiezingen in 2010 en 2014. Ze speelde een leidende rol in de 2004 Orange Revolution, de eerste grote beweging van Oekraïne om zich te verenigen met de EU.