De actuele monetaire situatie en hoe die te verbeteren…

De SRD zakt langzaam weg ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de euro. Na een tijd redelijk stabiel te zijn gebleven ten opzichte van deze referentiemunten, is de koers ten tijde van de ruis rond de aanleiding voor de wisseling van de governor van de Centrale Bank, Glenn Gersie, vlug in een versnelde val geraakt.

Het voorschot dat de minister van Financiën recent genomen heeft bij de CBvS (monetaire financiering) betekent dat de geldhoeveelheid sneller is gegroeid dan de groei van de economie dat op zich het vertrouwen in de nationale munt beperkt, die daardoor (weer) haar waarde, zoals uitgedrukt in andere courante valuta, verder begint te verliezen.

Een in waarde dalende nationale munt, geeft aanleiding tot een verhoogde vraag naar sterke buitenlandse valuta, zoals de Amerikaanse dollar en - de euro. Immers, men kan de ontwaarding van de SRD vóór blijven door nu voor minder SRD vreemde valuta te kopen dan men daar later, bij verkoop van die buitenlandse muntsoort, aan SRD voor terugkrijgt. Als de monetaire autoriteiten onder andere geen vertrouwen geven aan de burger, zal deze het zekere voor het onzekere blijven kiezen.

Zo heeft men kans om tenminste een deel van de geïmporteerde inflatie - veroorzaakt door de stijging van de prijzen van geïmporteerde waren uitgedrukt in SRD vanwege daling van de koers van die SRD - bij te houden.

Verhoogde vraag naar contanten
Complicerende factor is, dat Suriname (mondiaal beschouwd) een bovengemiddeld aandeel chartaal betalingsverkeer kent. Waar in de Westerse wereld chartaal geld inmiddels van ondergeschikt belang aan het worden is, wordt in Suriname nog steeds het overgrote merendeel van alle betalingen in contant geld uitgevoerd.

Het helpt ook niet, dat wisselkantoren niet zijn aangesloten op het girale betalingscircuit, zodat mensen die tegen de hogere koersen die deze wisselkantoren geven, willen wisselen verplicht zijn om chartaal geld naar de wisselkantoren te brengen en gewisseld geld chartaal van hen te ontvangen. De Wet toezicht geldtransactiekantoren 2012 verbiedt in haar artikel 2 een wisselkantoor en een geldovermakingskantoor om geldovermakingen te verrichten (en andersom, overigens).

Hierdoor is het wisselkantoren in Suriname niet toegestaan om SRD’s ter omwisseling in Amerikaanse dollars via een bankoverboeking te ontvangen en vervolgens na het omwisselen in Amerikaanse dollars terug te boeken naar de US-dollar rekening van de klant bij zijn of haar bank. Dit verbod is derhalve medeverantwoordelijk voor een deel van de vraag naar chartale buitenlandse valuta.

De gewisselde dollars worden veelal niet na het wisselen gestort bij de eigen bank, omdat ze meestal binnen niet al te lange tijd later toch weer in SRD’s terug zullen worden gewisseld. Hierbij zal vaak meespelen dat men betwijfelt of tegen die tijd nog wel Amerikaanse dollars van de eigen rekening zullen kunnen worden opgenomen ingeval van storting op die rekening nu. Verder kunnen groter gemak (niet weer in de rij hoeven wachten bij de bank) en het voorkomen van als lastig ervaren vragen (waar heeft u die dollars voor nodig?) een rol spelen. Tenslotte kan er nog (onder)bewuste twijfel over de soliditeit van zijn of haar bank meespelen zoals laatstelijk bij een der lokale banken het geval was.

Bij een slinkend aanbod
Een ander deel van het probleem is acuter geworden sinds de onderschepping door Nederlandse autoriteiten van een geldtransport van 19,5 miljoen euro. Hoewel Suriname officieel op geen enkele zwarte lijst staat, accepteren steeds minder landen geldtransporten uit Suriname. De internationale status van Suriname daalt met ieder incident waarbij Suriname betrokken (b)lijkt.

Het heeft geleid tot een opdrogen van de voorraad chartale Amerikaanse dollars. Daar staat tegenover dat er genoeg euro’s zijn. Suriname kan chartaal geld namelijk niet meer kwijt (en dus wisselen) in het buitenland, omdat vervoer van contante Amerikaanse dollars of euro’s alleen afdoende tegen diefstal verzekerd kan plaatsvinden via de KLM vlucht naar Schiphol. Juist dé plek waar geld van hier niet langer welkom is.

Mogelijke oplossingen
Verminder de vraag naar contanten:

Als gezegd, Surinamers maken, in ieder geval binnenlands, nog (te) graag gebruik van contant geld. Het gebruik van bankpassen is nooit zo wijd verbreid geraakt als in vele andere landen. Wellicht ook, omdat niet iedere Surinamer een bankrekening heeft. Het vergroten van het aandeel giraal of zelfs digitaal betalingsverkeer zal de vraag naar contant geld doen afnemen.

De voortekenen dat er een kentering op til is, zijn er reeds: met initiatieven als HOP, Hoppa, Sumarket, maar ook digitaal betaalsysteem Ouropay probeert men Surinamers richting online winkelen en betalen te bewegen. Ook niet bankierende mensen kunnen met het laatstgenoemde betaalsysteem zonder contanten opereren.

Een eerste stap in de goede richting is het, om het wisselkantoren mogelijk te maken te functioneren binnen het girale systeem. Een beperkte beleidsaanpassing, die het mogelijk zou maken om gewisseld geld terug te sturen naar een valutarekening op dezelfde naam als van degene die het geld naar het wisselkantoor overmaakte, zou al een hoop uitkomst bieden, door voor deze categorie de vraag naar contant geld te doen verdwijnen.

Herstel het vertrouwen in de eigen munt:

Waarom vluchten mensen in vreemde valuta? Omdat ze de eigen munt niet langer als voldoende zeker zien. Het helpt weinig het gebruik van buitenlandse valuta bij wet te verbieden (en zelfs strafbaar te stellen) om zo het gebruik van de lokale munt te willen bevorderen. Dwang werkt niet. Mensen moeten zelf overtuigd raken dat iets een goed alternatief is. Bij een muntsoort komt dat door vertrouwen in die munt. Indien een koers jarenlang stabiel blijft, is er minder noodzaak om uit te wijken naar een andere munt. Daar heeft het in het recente verleden aan ontbroken.

De Centrale Bank en de Bankiersvereniging hebben een pakket maatregelen aangekondigd waarmee geprobeerd zal worden de SRD aantrekkelijker te maken als contant betaalmiddel. Zolang de twijfel omtrent de koersstabiliteit (en dus inflatie) van de nationale munt blijft, zal het effect van deze maatregelen echter beperkt blijven.
De enige lange termijn oplossing die echt gaat werken, is loskomen van contant geld!

DA’91 Wetenschappelijk Bureau